ΜΥΡΤΟΥ

ΓΕΝΙΚΑ

Το χωριο Μύρτου βρισκεται στα νοτιοδυτικά της Κερήνειας ,σε υψομετρο 270 μετρων .Βρισκεται στη νοτια πλευρα του Πενταδακτυλου και λογω της κεντρικής του θέση πριν απο το 1974 αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της περιοχής .Από συγκοινωνιακής άποψη το χωριο συνδέεται με δυο αστικά κέντρα με τη Λευκωσία μέσων Ασώματου και με την Κερήνεια μέσω Διοριου .διοικητικά υπάγεται στη επαρχία Κερήνεια.

Η προνομιούχα γεωγραφική θέση του χωρίου συνέλαβε στη σταθερή του ανάπτυξη και στην αύξηση του πληθυσμού .Έτσι ενώ το 1881 οι κάτοικοι του χωρίου ήταν μόλις 280 , κατά την απογραφή του 1773 οι κάτοικοι ανήλθαν στους 828 με προοπτική περαιτέρω αύξησης.Την αυξητική αυτή τάση διέκοψε η βάρβαρη τούρκικη εισβολή του 1974.

Υπάρχουν αρκετές παραδόσεις για την ονομασία του χωρίου.Μια απο αυτές υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται απο το φυτό μύρτος, δηλαδή μυρτιά το γνωστό μας φυτό μερσινια .Στα δυτικά του χωρίου υπάρχει μια μεγάλη έκταση με έντονη άγρια βλάστηση με επικρατέστερο φυτό τα μερσινια.Γι αυτό η τοποθεσία ονομάζεται "Μερσινια".Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων ,η μερσινια ήταν φυτό αφιερωμένο στην θεά Αφροδίτη και στο Θεό Απόλλωνα.Είναι πιθανόν στην περιοχή να υπήρχε ιερό αφιερωμένο στο Μυρτατη Απόλλωνα η ακόμη και μικρός οικισμός με την ονομασία Μύρτος

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ

Το χωριο Μύρτου οφείλει την ανάπτυξη του στο μοναστηρι του Άγιου Παντελεήμονα.Το μοναστηρι διεδραματισε σημαντικό κοινωνικοοικονομικό ρολό στην εξέλιξη του χωρίου και της περιοχής γενικότερα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Η ιστορία της ίδρυσης του μοναστηριού δεν έχει διακριβωθεί πλήρως γιατί δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες γι το ιστορικό της ίδρυσης του ,ο δε κώδικας έχει χαθεί.Στηριζόμαστε, λoιπον στην παράδοση και στις αφηγήσεις των γεροντότερων .

Σύμφωνα με την παράδοση δυο μονάχοι απο την Λαπιθο, ο Δωρόθεος και ο Δοσιθεος ,έφυγα απο την μονή του Άγιου Παντελεημον που βρίσκονταν στο Άγιο Όρος οπού φυλασσόταν το λείψανο του Άγιου, και επέστρεψαν στη πατρίδα τους την Κύπρο, μεταφέροντας μαζί τους οστά απο την ωμοπλάτη και τον αντίχειρα του Άγιου, με σκοπό να ιδρύσουν μοναστηρι στην περιοχή Λαπυθου-Καραβα, αλλά τα μέρη εκείνα ήταν πολυσύχναστα, κι αυτό ενδιαφέροντα για ένα απόμερο και ήσυχο μέρος.Συνέχισαν το δρόμο τους και έφτασαν σε μια περιοχή γεμάτη με άγρια βλάστηση και που σήμερα ονομάζεται "ΑΕΡΑΣ" .Διψάσανε πολύ και προσευχήθηκαν στον Άγιο να τους βοηθήσει. Τότε με συγκίνηση είδαν να βγαίνει νερό απο τα μάρμαρα που ήταν διπλα τους. Ήπιαν, δροσίστηκαν και ευχαρίστησαν τον Άγιο που του συμπαραστάθηκε. Στο μέρος αυτό υπάρχει σήμερα το "Αγίασμα"του Άγιου Παντελεημον, μια ιματικη πηγή με θειούχα νερά, που τη επισκέπτονται αρκετοί προσκυνητές.

Οι δυο μοναχοί αποφάσισαν να ιδρύσουν το μοναστηρι τους στην περιοχή αυτή . Προχωρώντας απο το σημείο του Αγιάσματος αντίκρισαν μια επίπεδη επιφάνεια και στο σημείο αυτό έκτισαν μια μικρή εκκλησία και δυο κελιά. Η χρονολογία της ίδρυσης δεν είναι γνωστή, αλλά υπολογίζεται ότι ιδρύθηκε γύρω στα 1600 μ.χ. Όταν το έργο αποπερατώθηκε οι δυο μοναχοί έφτιαξαν μια εικόνα του Άγιου Παντελεήμων και μέσα τοποθέτησαν τα ιερά οστά που είχαν φέρει μαζί τους.

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ

Το χωριο για πολλα χρόνια είχε περιορισμένο αριθμό κατοίκων γιατί διαχειριστής της περιουσίας του μοναστηριού ήταν η Μητρόπολη Κυρήνειας. Όταν η Μητρόπολη άρχισε να διαχωρίζει οικόπεδα τότε το χωριο πήρε μεγάλη ανάπτυξη και η αστικοποίηση περιορίστηκε σημαντικά.

Κατά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1955-59 αρκετοί νέοι του χωρίου αγωνιστικά στις τάξεις της ΕΟΚΑ.Κατά την τούρκικη εισβολή πολλοί νέοι του χωρίου έτρεξαν στο κάλεσμα της πατρίδας για παρεμπόδιση της τούρκικης εισβολής. Τρεις νέοι του χωρίου είναι αγνοούμενοι. Αυτοί είναι ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ο ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΧΑΡΑΜΠΟΥΣ και ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ. Δυο επίσης νέοι, ο Χαράλαμπος Μερακλής και ο Παναγιώτης Γεωργίου Κορατζιτης, συνελήφθησαν απο τους Τούρκους εισβολής και μεταφέρθηκαν σε φυλακές της Τουρκιάς, οπού υπέστησαν τα πάνδεινα. Ευτυχώς βρισκονται ανάμεσα σε αυτούς που κατάφεραν να γυρίσουν σώοι στον τόπο τους.

Όταν τα τούρκικα στρατεύματα μπήκαν στο χωριο, βρήκαν 70 περίπου κατοίκους, κυρίως ηλικιωμένους . Τους ανάγκασα να μενού περιορισμένοι στα σπίτια τους και η ζωή τους κατάντησε σωστό μαρτύριο.

Συχνά Τούρκοι απο την γύρο περιοχή έκανα επιδρομές στας σπίτια και τους ανάγκαζα να τους δίνουν ότι χρήματα και τιμαλφή είχαν στην κατοχή τους. Δυο κάτοικοι του χωρίου, ο ΚΩΣΤΗΣ ΚΟΤΣΑΠΑΣ και ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΑΝ και κανένας δεν ξέρει που τάφηκαν.

Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν το χωριο σαν στρατιωτική βάση στις νότιες περιοχές του χωρίου κατοικούν μονό Τούρκοι αξιωματικοί. Επειδή το χωριο έχει κηρυχτεί ως στρατιωτική περιοχή, οι Τούρκοι αποφάσισαν να εκδιώξουν όλους τους εγκλωβισμένους κατοίκους. Συνεχώς τους απειλούσαν ότι δεν μπορούσαν να εγγυηθούν τη ζωή τους και τους καλούσαν να υπογράψουν δήλωση ότι δήθεν θέλουν να φύγουν με την δική τους θέληση. Έτσι κατάφεραν να εκδιώξουν όλους τους κατοίκους και να εγκαταστήσουν στο χωριο Τουρκοκυπρίους απο το χωριο Ανδρολυκου της Πάφου.

Το μοναστηρι του Άγιου Παντελεήμονα παραμένει απο τότε βουβο και αλειτούργητο. Έκτος απο τη βεβήλωση του ιερού χώρου οι Τούρκοι προσπάθησαν να αλλοιώσουν και το χαρακτήρα του χωρίου.Στην κεντρική πλατεία μετέτρεψαν ένα κτίριο σε τζαμί και διπλα του έκτισαν ένα θεόρατο μιναρέ

Οι κάτοικοι του χωρίου έγινα προσφυγές την δική τους πατρίδα και σκορπίστηκαν σε όλα τα μέρη της Κύπρου. Οι πιο πολλοί κατοικούν στην περιοχή Λευκωσία .Ποτέ δεν ξέχασαν τον τόπο τους και αγωνίζονται μαζί με τους άλλους πρόσφυγες για την επιστροφή. Ειναι συσπειρωμένοι γύρω απο το προσφυγικό τους σωμάτιο "Σύνδεσμος Μυρτιωτων" που ιδρύθηκε το 1984 με σκοπό την διατήρηση φιλικών σχέσεων μεταξύ των κατοίκων, την πρόσφορα βοήθειας σε αναξιοπαθούντες χωριανούς και τη συμμέτοχη σε εκδηλώσεις για επιστροφή στην πατρική γη στην όμορφη Μύρτου και για θεια μυσταγωγία στο μοναστηρι του Άγιου Παντελεημον.