Προσφώνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας

 κ. Τάσσου Παπαδόπουλου

 στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών

Νέα Υόρκη, 23 Σεπτεμβρίου 2004

Κύριε Πρόεδρε,

Επιθυμώ εν πρώτοις να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια για την εκλογή σας ως Προέδρου αυτής της Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης και να σας ευχηθώ κάθε επιτυχία στην καθοδήγηση των εργασιών αυτού του σεβαστού σώματος. Θα ήθελα επίσης να εκφράσω τις ευχαριστίες και την εκτίμηση μου στον Πρόεδρο της 58ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης, ιδιαίτερα για τις εμπνευσμένες του προσπάθειες να προωθήσει τόσο σθεναρά την ημερήσια διάταξη για μεταρρύθμιση των Ηνωμένων Εθνών και για αναζωογόνηση της Γενικής Συνέλευσης.

Μια και αυτή είναι η τελευταία Σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης πριν το Μέγα Γεγονός του 2005, θα πρέπει να αξιολογήσουμε την προοπτική να επιτύχουμε τους φιλόδοξους στόχους τους οποίους θέσαμε στα τέλη της χιλιετίας. Η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων μας και ο εντοπισμός και η επιδίωξη συγκεκριμένων στόχων ήταν ένα μεγάλο βήμα στην υιοθέτηση των αξιών, αρχών και σκοπών όπως ενσωματώνονται στη Διακήρυξη της Χιλιετίας. Παρόλα αυτά, το Μέγα Γεγονός θα είναι η πρώτη πραγματική εκτίμηση της προόδου μας για εφαρμογή της Διακήρυξης και του αποτελέσματος των μεγάλων Διεθνών Διασκέψεων και πρωτοβουλιών όπως εκείνων των Προέδρων της Βραζιλίας, της Γαλλίας, της Χιλής και του Πρωθυπουργού της Ισπανίας για εξάλειψη της ένδειας και της πείνας, όπως και των πρωτοβουλιών των Προέδρων της Φιλανδίας και της Τανζανίας για την κοινωνική διάσταση της παγκοσμιοποίησης.

Συγκεκριμένα, αναφορικά με τους Στόχους Ανάπτυξης της Χιλιετίας πιστεύουμε ότι η ικανότητα να καταστήσουμε την ανάπτυξη ένα θέμα παγκόσμιου ενδιαφέροντος ως αποτέλεσμα αυτών των δεσμεύσεων, θα κρίνει την ικανότητα των Ηνωμένων Εθνών να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές και πρόοδο εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο. Ταυτόχρονα η επίτευξη αυτών των σκοπών, που αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της Διακήρυξης της Χιλιετίας, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα των Ηνωμένων Εθνών στην επιτυχή επιδίωξη μιας καθολικής και ολοκληρωμένης ημερήσιας διάταξης, η οποία αφορά την ευημερία του πληθυσμού ενός σημαντικού αριθμού των κρατών μελών του.

Η Κυπριακή Δημοκρατία υποστηρίζει την ενίσχυση του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών δια μέσου των διεργασιών μεταρρύθμισης που βρίσκονται σε εξέλιξη και προσβλέπει στην Έκθεση του Πάνελ Υψηλού Επιπέδου και τις εισηγήσεις του Γενικού Γραμματέα. Προσδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στην αναζωογόνηση της Γενικής Συνέλευσης και τη μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας ούτως ώστε η δομή του να αντανακλά τις πολιτικές πραγματικότητες της εποχής μας και μια πιο ισορροπημένη γεωγραφική αντιπροσώπευση. Στο πνεύμα αυτών των δύο αρχών και με στόχο την ενίσχυση της νομιμότητας και αποτελεσματικότητας του Συμβουλίου, η Κύπρος υποστηρίζει την αύξηση τόσο των μόνιμων όσο και των μη μόνιμων μελών. Συνεπώς πιστεύουμε πως η κοινή γαλλική και γερμανική θέση για τη διεύρυνση του Συμβουλίου θα μπορούσε να προσφέρει τη βάση για επίτευξη των πιο πάνω σκοπών.

Συμμεριζόμαστε την εκτίμηση του Γενικού Γραμματέα στην Έκθεση του ότι η προσπάθεια μας για εδραίωση μιας αποτελεσματικής πολυμέρειας σε ένα ευέλικτο οργανισμό Ηνωμένων Εθνών είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε ολόκληρο το φάσμα των παγκόσμιων κρίσεων και να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν προληπτικοί μηχανισμοί για την αποφυγή τους. Αυτή η εδραίωση ισχύει και για ελλείμματα σε θέματα ασφάλειας και ειδικά για την τρομοκρατία τις αιτίες της οποίας δεν μπορέσαμε να εξαλείψουμε παρά τις συντονισμένες προσπάθειες μας. Θεωρούμε ότι η συνομολόγηση μιας ολοκληρωμένης σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών εναντίον της τρομοκρατίας είναι σημαντική για να διευκολύνει την εξάλειψη της απειλής που αποτελεί η τρομοκρατία, στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας.

Η αντιμετώπιση άλλων ελλειμμάτων στο διεθνές σύστημα, ειδικά εκείνων που προκαλούν κρίσεις και ανθρωπιστικές καταστροφές, θα πρέπει να θεωρηθεί επείγουσα και θέμα προτεραιότητας. Το Darfur είναι μια τέτοια κρίση η οποία, όπως και πολλές άλλες παρόμοιες, φέρνει την Αφρική στο επίκεντρο της ανησυχίας μας. Φανερώνει ότι όχι μόνο πρέπει να κατευθύνουμε το μεγαλύτερο μέρος των ανθρωπιστικών μας πόρων και ειρηνευτικών προσπαθειών στην Αφρική, αλλά και ότι πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταστήσουμε την αειφόρο ανάπτυξη παγκόσμια πραγματικότητα. Επίσης χαιρετίζουμε τη διευρυνόμενη συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και περιφερειακών οργανισμών, που θεωρούμε ως την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης τέτοιων θεμάτων. Βέβαια, αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στη συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε περιπτώσεις διαχείρισης κρίσεων.

H Mέση Ανατολή είναι ακόμη μια περιοχή που παραμένει ασταθής παρά το αυξανόμενο διεθνές ενδιαφέρον και παρά τις πολλές προσπάθειες για αποκατάσταση της Ειρηνευτικής Διαδικασίας στην ισραηλινο-παλαιστινιακή διένεξη. Ενόσω η βία εξακολουθεί να είναι μια ζωντανή πραγματικότητα στην περιοχή, δεν θα είναι δυνατή η δημιουργία εκείνων των συνθηκών υπό τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί η οικοδόμηση ειρήνης. Θεωρούμε αναγκαία την πιο ενεργό ανάμειξη του Κουαρτέτου στις προσπάθειες για εφαρμογή του Οδικού Χάρτη και ανακοπή του κύκλου της βίας. Περισσότερη έμφαση πρέπει επίσης να δοθεί στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης προκειμένου να εξομαλυνθεί η ζωή των ανθρώπων στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε τον τερματισμό της κατοχής και μια δίκαιη και βιώσιμη διευθέτηση, που να στηρίζεται στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και να στοχεύει στην πραγμάτωση των πόθων του Παλαιστινιακού λαού για την εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους, πλάι-πλάι με το Ισραήλ, σε συνθήκες συνεχούς ειρήνης και ασφάλειας.

Σίγουρα ο οραματισμός της ανθρωπότητας περιστρέφεται γύρω από την επίτευξη του πλήρους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Το συλλογικό όραμα και η προσπάθεια που χρειάζεται για την επίτευξη του τεράστιου αυτού έργου απαιτεί τη συμβολή όλων στο βαθμό των δυνατοτήτων τους. Η Κύπρος είναι διατεθειμένη να διαδραματίσει το ρόλο που της αναλογεί λόγω της θέσης της ως μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βασιζόμενη στην παραδοσιακή της συμμετοχή σε διεθνή βήματα που είναι ταγμένα να προωθούν δραστηριότητες που αφορούν τις αξίες αυτές. Η σχέση αυτή υπήρξε πηγή υποστήριξης για μας από την εποχή της ανεξαρτησίας της Κύπρου και δεν είμαστε μόνο ευγνώμονες για τις συνέπειες της αλλά έχουμε επίσης αποκτήσει ευαισθησίες που θα συνεχίσουν να επηρεάζουν άμεσα τις προσεγγίσεις μας.

Θα ήθελα να τονίσω πόσο υπερήφανοι είμαστε που η Κύπρος είναι τώρα πλήρες μέλος της ΕΕ. Η ΕΕ έχει θέσει μια εκτενή δέσμη προτεραιοτήτων για τη σύνοδο αυτή της Γενικής Συνέλευσης. Μια και η δήλωση που εκφωνήθηκε εκ μέρους της ΕΕ από την ολλανδική προεδρία έχει σκιαγραφήσει τις προτεραιότητες αυτές, δεν θα ενδιατρίψω σε αυτές περαιτέρω.

Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από την κατοχή 37% του εδάφους της Κύπρου, ως αποτέλεσμα της εισβολής τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Συμπληρώνονται επίσης 30 χρόνια άοκνων προσπαθειών των Ελληνοκυπρίων να πετύχουν μια δίκαιη και ειρηνική διευθέτηση, με την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας προς την οποία θα ήθελα από το βήμα αυτό να εκφράσω τη βαθιά μας εκτίμηση.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει επανειλημμένα αποδείξει στα τελευταία 30 χρόνια την ετοιμότητά της να προχωρήσει σε λύση κάνοντας αρκετές οδυνηρές θυσίες και υποχωρήσεις, ενώ η τουρκοκυπριακή ηγεσία πάντοτε εστερείτο της αναγκαίας πολιτικής θέλησης. Ωστόσο, η αναζήτηση και η έντονη επιθυμία των Ελληνοκυπρίων για λύση ουδέποτε σήμαινε ότι θα αποδέχονταν οποιανδήποτε διευθέτηση που θα τους επροτείνετο ούτε ότι θα ήταν διατεθειμένοι να εμπλακούν σε μια περιπέτεια, που κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν καταδικασμένη να αποτύχει, με μη αναστρέψιμες συνέπειες.

Η τελευταία προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για επίλυση του κυπριακού προβλήματος κατέληξε σε ένα σχέδιο που χαρακτηρίστηκε από μερικούς ως μια ιστορική ευκαιρία για επίλυση ενός από τα πιο χρονίζοντα διεθνή προβλήματα. Θα αναφερθώ μόνο ακροθιγώς γιατί, παρά τη σκληρή εργασία που έγινε στη διαδικασία από όλους τους εμπλεκόμενους, το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής κρίθηκε ότι ήταν ανεπαρκές και ότι υπολείπετο των ελάχιστων προσδοκιών των Ελληνοκυπρίων για μια διευθέτηση.

Πρώτον, το Σχέδιο Ανάν δεν ήταν το αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης ούτε συνιστούσε μια συμπεφωνημένη λύση μεταξύ των μερών. Δεύτερον, το Σχέδιο δεν έδινε την αναγκαία έμφαση στη λύση ενός κράτους, με μια κεντρική Κυβέρνηση, ικανή να εγγυηθεί μία κυρίαρχη προσωπικότητα της Κύπρου. Τρίτον, δεν αντιμετώπιζε τις σοβαρές ανησυχίες της ελληνοκυπριακής κοινότητας σ' ό,τι αφορά την ασφάλεια της και την αποτελεσματική εφαρμογή του Σχεδίου.

Απορρίπτοντας το Σχέδιο Ανάν ως λύση του κυπριακού προβλήματος, οι Ελληνοκύπριοι δεν απέρριψαν τη λύση ή την επανένωση της χώρας τους. Έχουν απορρίψει αυτό το συγκεκριμένο σχέδιο γιατί δεν επιτύγχανε αποτελεσματικά το στόχο της επανένωσης. Παραμένουμε δεσμευμένοι στην επίτευξη μιας λύσης η οποία θα διασφαλίζει την επανένωση της χώρας, της οικονομίας και του λαού της.

Είμαστε δεσμευμένοι για την επίτευξη μιας λύσης στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Όμως υπάρχει αριθμός ουσιαστικών παραμέτρων πάνω στις οποίες η ελληνοκυπριακή κοινότητα επιμένει πως αυτή η λύση θα πρέπει να εδράζεται: Στην αποχώρηση των στρατευμάτων και των εποίκων, το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Κυπρίων, τις βασικές δομές για μια λειτουργική οικονομία, τη λειτουργικότητα μιας νέας τάξης πραγμάτων, τη δίκαιη επίλυση του εδαφικού και θεμάτων ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το σεβασμό του δικαιώματος των προσφύγων να επιστρέψουν στις εστίες τους. Προς το σκοπό αυτό, χαιρετίζουμε την πρόσφατη Έκθεση Προόδου Pinheiro για την αποκατάσταση των περιουσιών στο πλαίσιο της επιστροφής των προσφύγων και των εκτοπισθέντων ατόμων στο εσωτερικό των χωρών.

Ταυτόχρονα, με θλίβει να επισύρω την προσοχή σας, κ. Πρόεδρε, στο ότι κάποιες πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν έχουν ενθαρρύνει μια άνευ προηγουμένου παράνομη εκμετάλλευση των κατεχόμενων περιουσιών στη βόρεια Κύπρο, κάτι που συνάγεται από τις δηλώσεις αξιωματούχων της ίδιας της κατοχικής δύναμης.

Το κορυφαίο χαρακτηριστικό οποιασδήποτε λύσης είναι η ικανότητά της να δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας στο λαό. Τα λάθη του παρελθόντος δεν πρέπει να επαναληφθούν. Στη μελλοντική πορεία της, η Κύπρος πρέπει να προχωρήσει χωρίς καμιά γκρίζα ζώνη σ' ό,τι αφορά την κυριαρχία της ή τις σχέσεις της με τρίτες χώρες. Αν ο λαός αισθάνεται ότι οι ανάγκες του δεν αποτελούν τη βάση για οποιαδήποτε λύση επιτευχθεί ή ότι τα χαρακτηριστικά αυτής της λύσης έχουν υπαγορευθεί από τα συμφέροντα τρίτων μερών, τότε δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το ότι αυτή η λύση θα παρακαμφθεί. Πράγματι το πνεύμα και η πρακτική μιας αποτελεσματικής πολυμέρειας όχι μόνο περιλαμβάνει, αλλά επίσης πηγάζει από την κατανόηση και μελέτη των τοπικών πραγματικοτήτων και συγκεκριμένων συνθηκών πάνω στις οποίες πρέπει να βασιστεί για να διαμορφώσει προτάσεις.

Αυτό δεν θα πρέπει να ερμηνευθεί από τρίτα μέρη ως έλλειψη βούλησης για επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Αντ' αυτού θα πρέπει να είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο λαός ο οποίος θα πρέπει να ζήσει με αυτή τη λύση είναι στην καλύτερη θέση να κρίνει τι είναι κατάλληλο γι' αυτόν και ότι είναι απαραίτητο ο λαός να επικυρώσει οποιοδήποτε σχέδιο λύσης και η ετυμηγορία του πρέπει να είναι σεβαστή.

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με στόχο την προώθηση της επανένωσης και της συμφιλίωσης, η Κυβέρνησή μου, παρά τα εμπόδια που τίθενται από το status quo, επιδιώκει με συνέπεια πολιτικές που στόχο έχουν τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των Τουρκοκυπρίων. Ενώ δεν στοχεύουν να υποκαταστήσουν μια λύση, τέτοιες πολιτικές είναι κατά την άποψη μας ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να ενθαρρυνθεί η μέγιστη οικονομική ενσωμάτωση των δύο κοινοτήτων και η αύξηση των επαφών μεταξύ τους ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα μιας μελλοντικής λύσης.

Ανταποκρινόμενοι ρεαλιστικά στις διευρυνόμενες πιθανότητες που υπάρχουν, έχουμε εντείνει τις προσπάθειες μας για βελτίωση της κατάστασης και εξεύρεση τρόπων, ώστε να ωφεληθούν οι πολίτες. Μέσα σ΄ αυτά τα πλαίσια, η Κυβέρνηση μου έχει πρόσφατα προτείνει την αποχώρηση στρατιωτικών δυνάμεων από ευαίσθητες περιοχές και την αποχή από στρατιωτικές ασκήσεις, τη διάνοιξη οκτώ επιπρόσθετων σημείων διέλευσης στη γραμμή κατάπαυσης του πυρός και την υποβοήθηση της διακίνησης ατόμων, αγαθών και υπηρεσιών διαμέσου της Πράσινης Γραμμής, όπως και την επέκταση της μέχρι τώρα μονομερούς διαδικασίας αποναρκοθέτησης που εγκαινίασε η Κυβέρνηση μου.
Έχουμε, επίσης, διακηρύξει την ετοιμότητα μας να προβούμε σε ειδικές διευθετήσεις, ώστε οι Τουρκοκύπριοι να χρησιμοποιούν το λιμάνι της Λάρνακας για την εξαγωγή των προϊόντων τους. Περαιτέρω, υπό τον όρο της επιστροφής της περιοχής των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους της και υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Κυβέρνησης, θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε τη νόμιμη λειτουργία του λιμανιού της Αμμοχώστου.

Το Κυπριακό πρόβλημα δεν αντικρίζεται πάντοτε στις σωστές του παραμέτρους. Παραμένει γεγονός ότι το πρόβλημα είναι το αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής μέρους του εδάφους ενός κυρίαρχου κράτους. Αυτό το γεγονός δεν πρέπει να παραγνωρίζεται όταν αυτό βολεύει ούτε να γίνεται επικέντρωση σε παραμέτρους μικρότερης σημασίας. Οποιαδήποτε πρωτοβουλία για επίλυση του προβλήματος, πρέπει να έχει στο επίκεντρο της, αυτό το πιο βασικό και ουσιαστικό γεγονός και να βασίζεται στην αρχή ότι η διεθνής νομιμότητα πρέπει να εξυπηρετηθεί και η κατοχή να τερματιστεί.

Δυστυχώς, τα βασικά στοιχεία της πραγματικής κατάστασης επί του εδάφους παραμένουν αναλλοίωτα κατά τα τελευταία 30 χρόνια, από την εποχή της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Αυτή η κατάσταση περιλαμβάνει σοβαρές παραβιάσεις των πιο βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το μη επιλυθέν ακόμη θέμα των αγνοουμένων, ένα θέμα καθαρά ανθρωπιστικού χαρακτήρα, όπως και το θέμα των εγκλωβισμένων στη χερσόνησο της Καρπασίας, αποτελούν από μόνα τους μια ένδειξη του τι υποφέρει ο λαός της Κύπρου. Αυτό δεν πρέπει μόνο να προσδιορίζει τα συγκεκριμένα στοιχεία της επιδιωκόμενης λύσης αλλά, επίσης, πρέπει να καθοδηγεί τις ενέργειες μας, αναφορικά με τη διαχείριση του παρόντος στάτους κβο. Για παράδειγμα, η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, που είναι επιφορτισμένη με την αποστολή να διαχειρίζεται το στάτους κβο που επιβλήθηκε πριν από 30 χρόνια, πρέπει να διατηρήσει το ρόλο της που σχετίζεται με την κατάσταση επί του εδάφους.

Η προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην απουσία μιας συμφωνίας για επίλυση του κυπριακού προβλήματος, παρά τις προσπάθειες μας και την προτίμηση μας για διευθέτηση πριν από την ένταξη, σημαίνει το τέλος μιας εποχής και την απαρχή μιας νέας. Παρά ταύτα, πιστεύω ακράδαντα ότι το νέο πλαίσιο που καθορίζεται από την ένταξη της χώρας μου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από την εκφρασθείσα επιθυμία της Τουρκίας να προχωρήσει σε ευρωπαϊκή πορεία, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία και πρέπει να έχει μια καταλυτική επίδραση στην εξεύρεση λύσης στην Κύπρο. Προορισμός μας είναι να είμαστε συνεργάτες και όχι εχθροί.

Ως εκ τούτου, σ΄ αυτή τη νέα εποχή κάνουμε έκκληση προς την Τουρκία, να γυρίσουμε μαζί σελίδα και να εξεύρουμε από κοινού τρόπους για να ανακαλύψουμε αμοιβαίως επωφελείς λύσεις πάνω στις διάφορες πτυχές του κυπριακού προβλήματος. Απλώς και μόνο η συνειδητοποίηση ότι η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή μας εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δυο χωρών μας, είναι αρκετή απόδειξη ότι αυτά που μας ενώνουν είναι ισχυρότερα απ' αυτά που μας χωρίζουν.

Ευχαριστώ κ. Πρόεδρε.

* * * * *

Back