Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Τάσσου Παπαδόπουλου

κατά τη γενική συζήτηση ενώπιον της 61 ης συνόδου

της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών

Νέα Υόρκη, 19 Σεπτεμβρίου 2006

Προτού προχωρήσω με την ομιλία μου θα ήθελα να σημειώσω ότι ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κύπρος συνυπογράφει πλήρως και την εκπροσωπεί η δήλωση που έγινε σήμερα το πρωί από την Πρόεδρο της Φινλανδίας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ήθελα, επίσης, να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια προς εσάς για την εκλογή σας ως Προέδρου αυτής της Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης και την ευγνωμοσύνη μου προς τον κ. Jan Eliasson , Πρόεδρο της 60ής συνόδου, για τις ακούραστες προσπάθειες που κατέβαλε κατά τη διάρκεια ενός ιστορικού έτους για τα Ηνωμένα Έθνη. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω το Γενικό Γραμματέα για την ολοκληρωμένη του Έκθεση για το έργο του Οργανισμού, όπου υπογραμμίζει τα προβλήματα, τις ανησυχίες και τα επιτεύγματα των Ηνωμένων Εθνών και παρέχει καθοδήγηση για το μέλλον.

Επιθυμώ επίσης να καλωσορίσω θερμά τη Δημοκρατία του Μαυροβουνίου ως το 192 ο μέλος των Ηνωμένων Εθνών.

Κυρία Πρόεδρε,

Κατά τη σύνοδο που ακολούθησε τη Συνάντηση Υψηλού Επιπέδου, η εφαρμογή του Εγγράφου Συμπερασμάτων της και γενικότερα η διαδικασία μεταρρύθμισης, απορρόφησε ένα σημαντικό μέρος των εργασιών του Οργανισμού μας. Η σύσταση της Επιτροπής Οικοδόμησης Ειρήνης και του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων σημαντικών επιτευγμάτων, αποτελούν σημαντικά βήματα προς την εδραίωση ενός διεθνούς συστήματος που βασίζεται στον αποτελεσματικό πολυμερισμό. Πρέπει ωστόσο να μην ξεχνούμε το γεγονός ότι η νομιμότητα και η σχετικότητα της μεταρρύθμισης που επετεύχθη, θα κριθεί από την επίδρασή της στις ζωές των λαών μας. Σε αυτό το πνεύμα θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι ως χώρα της οποίας προτεραιότητα είναι η διατήρηση της ακεραιότητας του διεθνούς δικαίου και ο πλήρης σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουμε έντονο ενδιαφέρον στο να δούμε ένα Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εκπληρώνει τους όρους εντολής του και οδηγεί σε βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πράξη.

Έπειτα υπάρχουν και εκείνες οι πτυχές της μεταρρύθμισης που συνεχίζουν να μας διαφεύγουν - όπως η μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας και η συνολική σύμβαση κατά της τρομοκρατίας, πτυχές που παραμένουν εν εξελίξει όπως είναι η μεταρρύθμιση στον τρόπο διαχείρισης του Οργανισμού, η αναθεώρηση των όρων εντολής και η συνοχή σε όλο το φάσμα του συστήματος του ΟΗΕ, και οι προκλήσεις που γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, όπως είναι ο αφοπλισμός και η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Σε σχέση με αυτό θα ήθελα να σας επαινέσω, κα Πρόεδρε, για το ότι επιλέξατε τους στόχους ανάπτυξης ως το θέμα της προεδρίας σας σε αναγνώριση της διαρκούς σημασίας τους. Η Κυβέρνησή μου θεωρεί ότι συντονισμένη, καινοτόμος πολυμερής δράση για την εξάλειψη των δεινών που πηγάζουν από τη φτώχεια και την υποανάπτυξη μπορούν να δώσουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Εν προκειμένω, η Κύπρος μαζί με τη Γαλλία, τη Βραζιλία, τη Χιλή, τη Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες αποφάσισε την εισαγωγή ενός ειδικού φόρου στα αεροπορικά εισιτήρια, τα έσοδα από τον οποίο θα επιχορηγήσουν τη βελτιωμένη πρόσβαση σε φάρμακα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Κυρία Πρόεδρε,

Η επείγουσα ανάγκη για επίτευξη μιας συνολικής και μόνιμης ειρήνης στη Μέση Ανατολή έχει δυστυχώς για ακόμη μια φορά εκδηλωθεί κατά ένα πολύ δραματικό τρόπο αυτό το καλοκαίρι. Για σχεδόν τέσσερις εβδομάδες, η διεθνής κοινότητα έγινε μάρτυρας μιας βίαιης κρίσης στο Λίβανο που προκάλεσε απερίγραπτο πόνο, ερήμωση και ένα θλιβερά μεγάλο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων. Εκφράζουμε τα συλλυπητήρια μας στις Κυβερνήσεις του Λιβάνου και του Ισραήλ και στις οικογένειες όλων όσοι έχουν επηρεαστεί.

Σταθερά πεπεισμένη ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση σε τέτοιες κρίσεις, η Κύπρος είχε από την πρώτη κιόλας στιγμή της έκρηξης της βίας υποστηρίξει τις εκκλήσεις για άμεση κατάπαυση του πυρός και συμμετείχε στις προσπάθειες για παροχή βοήθειας τόσο στο λιβανικό λαό όσο και σε αυτούς που εγκατέλειπαν τη χώρα. Δυστυχώς πήρε σχεδόν ένα μήνα για το Συμβούλιο Ασφαλείας να αναλάβει τις ευθύνες του αποτελεσματικά έναντι των λαών της περιοχής, προκαλώντας απογοήτευση και αγανάκτηση. Στην αναζήτησή μας για μια πολυμερή δράση με επίκεντρο τα Ηνωμένα Έθνη, τα διδάγματα από την κρίση αυτή θα πρέπει να αποτελούν ισχυρή καθοδηγητική δύναμη. Ελπίζουμε ότι η διευρυμένη UNIFIL , στην ανάπτυξη, λειτουργία και υποστήριξη της οποίας ανέλαβε να συμβάλει και η Κύπρος, θα είναι αποτελεσματική στην αποτροπή παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον.

Παράλληλα με την κρίση στο Λίβανο ο κόσμος συνεχίζει να είναι μάρτυρας της επιδείνωσης της κατάστασης στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, με βαρύ φόρο αίματος ανάμεσα στους αμάχους και της επιδείνωσης των ανθρωπιστικών συνθηκών.

Ένα χρόνο μετά τη θετική προοπτική που δημιουργήθηκε από την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας, οι τωρινές κρίσεις υπενθυμίζουν την επείγουσα ανάγκη για μια νέα στρατηγική που θα οδηγήσει σε μια συνολική και μόνιμη λύση όλων των πτυχών του Μεσανατολικού στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Εν προκειμένω, είναι επιβεβλημένο να επανέλθουμε άμεσα στην εφαρμογή διεθνών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένου του Οδικού Χάρτη, που προνοούν τη δημιουργία ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους, το οποίο θα συνυπάρχει ειρηνικά με το Ισραήλ μέσα σε συμφωνημένα σύνορα.

Κυρία Πρόεδρε,

Επιτρέψετέ μου τώρα να στραφώ στο κυπριακό πρόβλημα, ένα πρόβλημα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις του 37% του εδάφους της χώρας μου για πάνω από 32 χρόνια τώρα.

Ενώ λανθασμένα θεωρείται από κάποιους ως μια σύγκρουση που διαιωνίζεται, το κυπριακό πρόβλημα ουσιαστικά συνοψίζει την ανικανότητα της διεθνούς κοινότητας να αποκαταστήσει αυτή τη σωρεία μαζικών παραβιάσεων της διεθνούς νομιμότητας.

Το στάτους κβο παραμένει αναλλοίωτο και οι ανθρωπιστικές συνέπειες και οι συνέπειες παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη βίαιη διαίρεση της χώρας και του λαού της συνεχίζονται. Οι προσπάθειες εγκαθίδρυσης μιας ξεχωριστής πολιτικής και νομικής οντότητας στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου από την κατοχική δύναμη, συνεχίζονται αμείωτες. Μόνο σ' ό,τι αφορά τη διερεύνηση της τύχης των αγνοούμενων από την εισβολή και τη διακρίβωση των συνθηκών εξαφάνισής τους, έχουμε δει πρόσφατα κάποιες ενθαρρυντικές εξελίξεις.

Στον πολιτικό τομέα συνεχίσαμε τις προσπάθειες σε δύο κύριους άξονες: Να έρθουμε πιο κοντά σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης, η οποία θα διασφαλίζει μια ειρηνική λύση και θα απαμβλύνει τις συνέπειες της εισβολής, επιφέροντας την επανένωση της Κύπρου, δηλαδή του εδάφους της, του λαού της, της κοινωνίας, της οικονομίας και των θεσμών της σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Η πολιτική ατζέντα για προβολή μιας ξεχωριστής πολιτικής οντότητας στην Κύπρο συνεχίστηκε τα τελευταία χρόνια με το πρόσχημα μιας εκστρατείας για άρση της λεγόμενης «απομόνωσης» της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Όμως, με το κατά κεφαλήν εισόδημα στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου να ανέρχεται σήμερα στα 11.000 δολάρια περίπου, αναγνωρίζεται σαφώς ότι το επιχείρημα για οικονομική ανάπτυξη τυγχάνει εκμετάλλευσης για πολιτικούς λόγους και είναι έκδηλα ένας ανυπόστατος ισχυρισμός.

Ένα πρόσφατο παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς είναι η άρνηση της τουρκικής πλευράς να μελετήσει την πρότασή μας για αύξηση της εμπορικής δραστηριότητας με το άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου για εξαγωγές σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετά την επιστροφή της περιφραγμένης και ερειπωμένης σήμερα πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Κυβέρνησης.

Στην αναζήτηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης των ουσιωδών θεμάτων που συνθέτουν το κυπριακό πρόβλημα θα πρέπει να αποφύγουμε εγγενή μειονεκτήματα που σημάδεψαν την τελευταία διαπραγματευτική προσπάθεια που ανέλαβαν τα Ηνωμένα Έθνη και τα οποία απέσπασαν την προσοχή από βασικές αρχές οι οποίες πρέπει να τηρούνται: Την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων και των εποίκων, την αποκατάσταση της περιουσίας στους νόμιμους ιδιοκτήτες, τη διευθέτηση εδαφικών θεμάτων σύμφωνα με τις αρχές της αναλογικότητας, την επίτευξη πραγματικής και όχι πλασματικής ένωσης που συνεπάγεται την ενοποίηση της οικονομίας. Γνήσια ομοσπονδιακούς θεσμούς και δομή, όρους διακυβέρνησης που διασφαλίζουν την αποτελεσματική εκπλήρωση των υποχρεώσεων την Κύπρου έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποτελεσματική εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου ομοιόμορφα σε όλη την επικράτεια του κράτους και την αποτελεσματική εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Κράτους Δικαίου και των αρχών πάνω στις οποίες εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι Ελληνοκύπριοι παραμένουν δεσμευμένοι για επανένωση μέσω μιας λειτουργικής διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Η αποτυχία της τελευταίας πρωτοβουλίας δεν άλλαξε τη δέσμευσή μας ούτε την προθυμία μας να εργαστούμε αποφασιστικά για την επανένωση της πατρίδας μας. Το προταθέν σχέδιο δεν έγινε αποδεκτό ακριβώς γιατί δεν προνοούσε την επανένωση της διαιρεμένης πατρίδας μας ούτε αντιμετώπιζε τα ουσιώδη θέματα και τις κύριες ανησυχίες με ικανοποιητικό τρόπο. Η αναζήτηση λύσης παραμένει για μας σταθερά στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και της αποστολής καλών υπηρεσιών που ανατέθηκε στο Γενικό Γραμματέα από το Συμβούλιο Ασφαλείας.

Κυρία Πρόεδρε,

Θα ήθελα τώρα να ασχοληθώ εν συντομία με τις εξελίξεις πολιτικής φύσεως που έλαβαν χώρα τους τελευταίους λίγους μήνες και τις προσπάθειές μας στο διάστημα αυτό να δημιουργήσουμε τις σωστές συνθήκες για επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της αποστολής καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα για βιώσιμη λύση του κυπριακού προβλήματος. Προς το σκοπό αυτό, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι συμφωνούμε με την άποψη του Γενικού Γραμματέα ότι καλή και προσεκτική προετοιμασία οποιασδήποτε διαπραγματευτικής διαδικασίας είναι απαραίτητη πριν τη διεξαγωγή ολοκληρωμένων διαπραγματεύσεων. Γι΄ αυτό το λόγο συμφωνήθηκε η έναρξη δικοινοτικών συζητήσεων σε τεχνικό επίπεδο με σκοπό την επίλυση τόσο ουσιωδών πτυχών του κυπριακού προβλήματος όσο και θεμάτων που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή όλων των Κυπρίων ενόσω παραμένει το στάτους κβο, μια διαδικασία που θα συμπληρωνόταν με παράλληλη οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Αυτή η διαδικασία σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων είναι απαραίτητη για την προετοιμασία και παρουσίαση θεμάτων ενώπιον των δύο ηγετών για σκοπούς ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Η μέθοδος δραστηριοποίησης αυτών των τεχνικών συζητήσεων συμφωνήθηκε από τις δύο κοινότητες στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Βοηθού Γενικού Γραμματέα κ. Γκαμπάρι στην Κύπρο. Στο σημείο αυτό θέλω να εκφράσω την ειλικρινή ευγνωμοσύνη και εκτίμησή μου για τις υπηρεσίες του κ. Γκαμπάρι καθώς και για τις συνεχιζόμενες προσπάθειες του Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα κ. Μάϊκλ Μόλλερ.

Ενώ συμμεριζόμαστε την εκτίμηση του Γενικού Γραμματέα ότι μια προσεκτική και βήμα προς βήμα προσέγγιση είναι ο κατάλληλος τρόπος για να προχωρήσουμε δεδομένου πόσο εύθραυστη είναι η διαδικασία, υποστηρίζουμε επιπλέον ότι μια προσπάθεια για αποφυγή νέας αποτυχίας με δυνητικά μόνιμες καταστροφικές συνέπειες, απαιτεί την προλίανση του εδάφους. Και για μας αυτό περιλαμβάνει μερικές από τις ουσιώδεις και πιο σύνθετες διαστάσεις του κυπριακού προβλήματος όπως ο καθορισμός του νόμιμου πληθυσμού του νησιού, ο τερματισμός της παράνομης εκμετάλλευσης περιουσιών των Ελληνοκυπρίων προσφύγων στις κατεχόμενες περιοχές, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και η διασφάλιση του ενιαίου και βιώσιμου χαρακτήρα της οικονομίας του Κυπριακού κράτους σύμφωνα με τις πρόνοιες της Συνθήκης για Σταθερότητα και Ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ταυτόχρονα, η επίλυση αυτών των ουσιαστικών θεμάτων, χωρίς την ικανοποιητική διευθέτηση των οποίων δεν είναι δυνατή η επίτευξη λύσης, θα διευκολύνει την πραγματοποίηση των ευρύτερων στόχων της λύσης, η οποία θα πρέπει να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, το κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό συνεπάγεται την εγκαθίδρυση ενός δικοινοτικού και διζωνικού ομόσπονδου Κράτους της Κύπρου με μία κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητα και υπηκοότητα. Πρέπει επίσης να εγγυάται την ανεξαρτησία της Κύπρου και την εδαφική της ακεραιότητα χωρίς την παρουσία ξένων στρατευμάτων στο έδαφος της και τη δυνατότητα ξένων επεμβάσεων. Μία λύση πρέπει να στοχεύει, μέσω μιας ορθολογικής προσέγγισης και κοινού οράματος για το μέλλον, στη διατήρηση του χαρακτήρα του Κράτους ως μιας λειτουργικής δημοκρατίας και να διασφαλίζει την επανένωση της κοινωνίας και τη σύγκλιση σε κοινούς θεσμούς. Εθνική καταγωγή, πολιτική ισότητα, όπως καθορίζονται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, και οι πολιτιστικές και θρησκευτικές διαφορές θα πρέπει να διασφαλιστούν αλλά όχι σε βάρος θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών και της βιωσιμότητας και αποτελεσματικότητας των θεσμών του Κράτους.

Κυρία Πρόεδρε,

Είχαμε ελπίσει ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση θα είχε μέχρι τώρα καταλυτική επίδραση δημιουργώντας την αναγκαία πολιτική θέληση από μέρους της και θα άλλαζε την αντίληψή της για την Κύπρο από εκείνη ενός αντιπάλου σε εκείνη ενός συνεταίρου, πολύτιμου γείτονα και δυνητικού σύμμαχου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η αλλαγή στάσης θα μετέτρεπε σε τελείως αναχρονιστικές εκείνες τις αντιλήψεις που την οδηγούν στη διατήρηση του κατοχικού της στρατού στην Κύπρο και της αντιπαραθετικής της προσέγγισης. Διατηρούμε τις προσδοκίες μας ότι η Τουρκία θα προχωρήσει τουλάχιστον με την εκπλήρωση των νομικώς δεσμευτικών υποχρεώσεων της έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μοναδική ευκαιρία για αυτήν να αποδείξει την προθυμία της να γυρίσει σελίδα με το να τηρήσει υποχρεώσεις που πήρε χρόνια πριν. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, αρνείται επίμονα να τις εκπληρώσει. Αντίθετα, η γενναιόδωρη στάση μας έναντι της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζεται με αποκλεισμό της χώρας μου στην προσπάθειά της να ενταχθεί σε διάφορους διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς και με άρνηση της Τουρκίας να ανοίξει τα λιμάνια και αεροδρόμιά της σε κυπριακά σκάφη, όπως προνοείται.

Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι όσον αφορά τις σχέσεις μας με την Τουρκία μόνο ένας δρόμος υπάρχει για να προχωρήσουμε: να δημιουργήσουμε ένα μέλλον ειρήνης και συνεργασίας και να οικοδομήσουμε γέφυρες και αμοιβαία κατανόηση, να εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας και να εργαστούμε χέρι - χέρι για να επιτύχουμε τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή μας. Αυτό θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε όλα τα εκκρεμή θέματα προς όφελος όλων και ειδικά της τουρκοκυπριακής κοινότητας, η οποία θα έχει τεράστιες δυνατότητες να αναπτυχθεί και να ευημερήσει αν η Τουρκία αποδεχόταν και αναγνώριζε ότι δεν έχει κεκτημένα δικαιώματα στην Κύπρο και κατά συνέπεια πρέπει να εγκαταλείψει κάθε μορφή ανάμειξης στις υποθέσεις της χώρας μου. Για ακόμα μια φορά καλώ την Τουρκία να αναγνωρίσει ότι δεν υπάρχει χώρος για στρατιωτικά δόγματα όσον αφορά το κυπριακό πρόβλημα και να αναζητήσει μαζί μας μια μόνιμη λύση προς όφελος όλων των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, της Τουρκίας και ολόκληρης της περιοχής μας.

* * * * *

Back