Ομιλία του Υπουργού Εμπορίου

Χαιρετισμός του Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και
Τουρισμού κ. Γιώργου Λιλλήκα στο Συμπόσιο Μοριακής
Βιολογίας "Ορίζοντες και Προοπτικές" με θέμα: «30 Χρόνια
Βιοτεχνολογίας. Επιτεύγματα και Μελλοντικές Ελπίδες» στην
Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστήμιου Κύπρου, 6 Ιουνίου 2006

Επιτρέψετε μου, να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς το Πανεπιστήμιο Κύπρου για την πρόσκλησή του να παρευρεθώ και να προσφωνήσω το σημερινό Συμπόσιο, το θέμα του οποίου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και επίκαιρο.

Η βιομηχανική επανάσταση σηματοδότησε το 19^o αιώνα, ενώ ο 20^os χαρακτηρίστηκε ως αιώνας της τεχνολογίας. Η συσσωρευμένη γνώση αλλά και ο οικονομικός ανταγωνισμός που λαμβάνει χώρα σ΄ ένα νέο περιβάλλον, φυσικό αλλά και θεσμικό, δημιουργούν αντικειμενικές προϋποθέσεις, ο 21^os αιώνας να είναι ο αιώνας της βιοτεχνολογίας.

Η ανάπτυξη του τομέα της βιοτεχνολογίας, εντάσσεται μέσα στα γενικότερα πλαίσια της πολιτικής της Κυπριακής Κυβέρνησης για την αναδιάρθρωση της οικονομίας της Κύπρου σε οικονομία της γνώσης, μετατρέποντας έτσι την Κύπρο σε Περιφερειακό Κέντρο Έρευνας και Υψηλής Τεχνολογίας.

Για την υλοποίηση της πολιτικής αυτής το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, όπως γνωρίζετε, έχει προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:

Πρώτο:	Στη δημιουργία του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Κύπρου, που θα αποτελέσει την υποδομή ανάπτυξης της έρευνας και τον χώρο όπου θα στεγαστούν τα υπό ίδρυση ερευνητικά κέντρα, τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων και οι καινοτόμες επιχειρήσεις ταχείας ανάπτυξης
Δεύτερο:	Στη δημιουργία ερευνητικών κέντρων που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την παραγωγή γνώσης και καινοτόμων ιδεών.
Τρίτο:	Τη δημιουργία επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας, που παρέχουν τη δυνατότητα παραγωγής προϊόντων με ψηλή προστιθέμενη αξία σε γνώση και τεχνογνωσία και των οποίων η ζήτηση δεν είναι ευαίσθητη στην τιμή αλλά στην ποιότητα και καινοτομία. Για την προώθηση της δημιουργίας αυτών των επιχειρήσεων λειτουργούν ήδη τέσσερα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων. Ο θεσμός των εκκολαπτηρίων θα εκσυγχρονιστεί και θα τεθεί σε νέα βάση από το 2007, με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου που θα προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες ανάληψης πρωτοβουλιών από τον ιδιωτικό τομέα.

Δικαιολογημένα, η βιοτεχνολογία βρίσκεται στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων όλων των Κρατών, αφού όλα δείχνουν ότι οι δυνατότητες του επιστημονικού αυτού τομέα, θα επηρεάσουν και θα καθορίσουν εξελίξεις σε όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της ζωής.

Οι δυνατότητες της βιοτεχνολογίας παρουσιάζονται απεριόριστες, ενώ οι εφαρμογές της καλύπτουν σχεδόν κάθε διάσταση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι φιλοδοξίες της βιοτεχνολογίας, ως εργαλείο, δεν αφήνουν ούτε τον ίδιο τον άνθρωπο έξω από το πεδίο της παρέμβασής της.

Τεράστιες ελπίδες αλλά και έντονες ανησυχίες συνοδεύουν την πρόοδο και ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας: από τη μια μεριά, η αισιοδοξία και οι προσδοκίες για τις δυνατότητες, μέσα από την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, να καταπολεμηθεί η πείνα στην ανθρωπότητα, με καινούργια φάρμακα να αντιμετωπιστούν σοβαρές και ανίατες σήμερα ασθένειες, με καινούργιες πηγές ενέργειας και νέα συνθετικά υλικά, να περιοριστεί η μόλυνση του περιβάλλοντος και άλλα πολλά. Από την άλλη μεριά, οι ανησυχίες και οι φόβοι για τις απώτερες και απρόβλεπτες συνέπειες που μπορεί να έχουν όλες αυτές οι αλλαγές σε κάποια υποθετική, ίσως, αλλά πάντως καθησυχαστική «φυσική τάξη», με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον να προκαλούν και τις εντονότερες αντιδράσεις.

Οι δυνατότητες παρέμβασης της βιοτεχνολογίας στην ανθρώπινη φύση εγείρουν μία σειρά από ηθικά αλλά και φιλοσοφικά ζητήματα και ενστάσεις. Στο επίκεντρο αυτών των ηθικο-φιλοσοφικών συζητήσεων ευρίσκεται η έρευνα στα λεγόμενα βλαστοκύτταρα και οι δυνατότητες κλωνοποίησης του ανθρώπου που συνδέονται μ΄ αυτήν.

Η σημασία και η περιπλοκότητα των διαφόρων πτυχών και δυνατοτήτων της βιοτεχνολογίας οδηγεί σε δύσκολα διλήμματα. Τι είναι πιο σημαντικό για την ανθρωπότητα: να δεχθεί την αμφισβήτηση της θεολογίας του Δημιουργού (με την παραγωγή ανθρώπων «κατά παραγγελία») και της μίας απόλυτης αλήθειας (που είναι ο θάνατος) με ό,τι αυτό συνεπάγεται ή να αντισταθεί τερματίζοντας την πρόοδο της επιστήμης και τη δυνατότητας προληπτικής αντιμετώπισης ασθενειών και θεραπευτικής επέμβασης προπάντων με τη δημιουργία ιστών και οργάνων καταλλήλων για μεταμοσχεύσεις;

Οι δυνατότητες της βιοτεχνολογίας φαίνονται εκπληκτικές και πολυδιάστατες. Θα περιορισθώ στη διατύπωση κάποιων προβληματισμών που μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμη τροφή για την παραπέρα σκέψη και διάλογο.

Πρώτο:	Στον άνθρωπο εναπόκειται να επιλέξει τις θετικές όψεις των δυνατοτήτων πού του παρέχει η κάθε τεχνολογία κι ότι χωρίς εμπιστοσύνη στον άνθρωπο καμία πρόοδος δεν είναι δυνατή. Όμως επειδή σε μία κοινωνία ανθρώπων κυριαρχεί η διαμάχη του θετικού με το αρνητικό, του καλού με το κακό, του ηθικού με το ανήθικο, η δημοκρατία ως πολίτευμα ορίζει, μετά από ανοικτό κοινωνικό διάλογο, τα πλαίσια του αποδεκτού και του απαράδεκτου. Δεν υπάρχει κοινωνία αγγέλων και οι όποιοι περιορισμοί, οι οποίοι αναθεωρούνται μέσα στο χρόνο, όπως αναθεωρείται και η έννοια του ηθικού και του ανήθικου, τίθενται ως δικλείδα ασφαλείας για τις πιθανές καταχρήσεις που επιτρέπει η όποια ανθρώπινη αδυναμία.
Δεύτερο:	Κάθε απόλυτος φραγμός στην επιστημονική έρευνα μπορεί να κριθεί ως πνευματικά απαράδεκτος με περιορισμένες προοπτικές εφαρμογής. Αν δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια, τότε κανένας δεν την κατέχει και κανένας δεν νομιμοποιείται να αιτείται με απόλυτο τρόπο τον τερματισμό της προόδου.
Τρίτο:	Η πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης δημιουργεί έναν ανταγωνισμό που αντιστρατεύεται τούς περιορισμούς, όμως η σημερινή μορφή και περιεχόμενο της παγκοσμιοποίησης δεν εμπεριέχουν καμία ηθική αρχή και κατά συνέπεια δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως μία αδιαμφισβήτητη και αμετάκλητη πορεία, βάση της οποία οφείλουμε να καθορίζουμε άλλες σοβαρότερες εξελίξεις.

Δεν είναι πρόθεση μου να επεκταθώ περισσότερο επί του θέματος, διότι είμαι σίγουρος ότι, τόσο ο κύριος ομιλητής Καθηγητής Γεώργιος Παυλάκης, όσο και οι άλλοι ομιλητές θα καλύψουν, με μεγαλύτερη και πληρέστερη επάρκεια, το θέμα της διάλεξης «30 χρόνια Βιοτεχνολογίας. Επιτεύγματα και μελλοντικές ελπίδες» και θα φωτίσουν με περισσότερες γνώσεις τις πτυχές και τα ζητήματα που θα εγερθούν από τις ερωτήσεις σας.

Πριν κλείσω, οφείλω μία επεξήγηση για το προσωπικό μου ενδιαφέρον το υπό συζήτηση θέμα. Θέμα της μεταπτυχιακής μου μελέτης, πριν από 22 χρόνια, παρ΄ ότι φοιτητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, ήταν: «Οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές πτυχές της Γενετικής Χειραγώγησης». Ερέθισμα για το θέμα αυτό απετέλεσε η γέννηση στη Λυών, όπου σπούδαζα, του πρώτου «παιδιού του σωλήνα», όπως τότε αποκάλεσαν την πρώτη ζωή που δημιουργήθηκε με εξωσωματική γονιμοποίηση.

Συνέπεια της έρευνας μου ήταν να βρεθώ μπροστά σε ένα άγνωστο, για μένα, κόσμο, με έντονες φιλοσοφικές, ηθικοπλαστικές και μεταφυσικές αντιπαραθέσεις σ΄ ένα υπόβαθρο οικονομικών διαστάσεων, αλλά και επιστημονικών προσδοκιών.

Έτσι, από τότε, κάθε φορά που έχω την ευκαιρία να ενημερωθώ για τις εξελίξεις στον τομέα της βιοτεχνολογίας, το κάνω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Τελειώνοντας, θα ήταν παράλειψή μου να μην συγχαρώ τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους να οργανώσουν το συμπόσιο αυτό, και να τους ευχαριστήσω και πάλι για την πρόσκληση τους να κηρύξω την έναρξη των εργασιών της δεύτερης ενότητας του Συμποσίου. Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες σας.

[Πάνω] [Σελίδα Ομιλιών]