Ομιλία Υπουργού Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού κ. Νίκου Ρολάνδη στη συνάντηση που διοργανώθηκε  από την Γραμματεία Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και την Γραμματεία Εργασίας,  Κοινωνικής Πρόνοιας, Τεχνολογίας και Υπηρεσιών του Δημοκρατικού Συναγερμού στο ξενοδοχείο ΧΑΒΑΪ  στη Λεμεσό

Πέμπτη, 15 Φεβρουαρίου, 2001 

Είvαι πράγματι με ιδιαίτερη χαρά και ευχαρίστηση που δέχθηκα την πρόσκλησή σας και βρίσκoμαι απόψε μαζί σας για vα σας ενημερώσω για τις μέχρι σήμερα εξελίξεις για την ίδρυση και λειτουργία εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων στην Κύπρο, ενός θεσμού που θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό για την παραπέρα οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.

Τα επιτεύγματα της εντυπωσιακής ανάπτυξης της Κύπρου είναι σε όλους μας γνωστά.  Ψηλό κατά κεφαλή εισόδημα, αξιοζήλευτες συνθήκες ζωής, καλό επιχειρηματικό περιβάλλον, ικανοποιητικό επίπεδο μόρφωσης, και εντυπωσιακή αναπτυξιακή υποδομή.

Ο τομέας, όμως, της μεταποιητικής βιομηχανίας στην Κύπρο αντιμετωπίζει εδώ και αρκετά χρόνια προβλήματα, τα οποία αντανακλούνται στη μείωση της συνεισφοράς του στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, απώλεια εξαγωγικών αγορών και υψηλή διείσδυση εισαγόμενων προϊόντων στην εγχώρια αγορά.  Τα προβλήματα αυτά οφείλονται στη μειωμένη ανταγωνιστικότητα του τομέα σε μια περίοδο εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού και στην κατάργηση των προστατευτικών φραγμών.

Η Υψηλή Τεχνολογία αποτελεί ένα σημαντικό μέσο για την αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό της παραδοσιακής βιομηχανίας και για την προώθηση νέων δραστηριοτήτων.  Αυτό παρατηρείται στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, αλλά και σε ορισμένες αναπτυσσόμενες, όπου, τις τελευταίες δεκαετίες, η συνέχιση της βιομηχανικής τους ανάπτυξης επικεντρώνεται στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, ο οποίος εξελίσσεται με ραγδαίο ρυθμό, επιφέροντας τεράστιες αλλαγές σε όλο το φάσμα των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, καθώς και μεγάλα οφέλη στους πρωτοπόρους.

H βασικότερη προϋπόθεση για ανάπτυξη βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας, που πολύ συχνά αναφέρεται και ως "βιομηχανία έντασης γνώσης", είναι η ύπαρξη του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού με ψηλό μορφωτικό επίπεδο και επιστημονικό υπόβαθρο που θα ασχοληθεί με την εφαρμοσμένη επιστημονική έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, που αποτελούν και τη βάση της νέας αυτής βιομηχανικής κατεύθυνσης.

Στο επίκεντρο των προσπαθειών αυτών βρίσκεται η εφαρμοσμένη επιστημονική έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, η οποία αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία νέων προϊόντων Υψηλής Τεχνολογίας.  Τα πανεπιστήμια και άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι οι κατ΄ εξοχήν φορείς για τη διεξαγωγή της έρευνας, γι’  αυτό και παρατηρήθηκε μια τάση για περισσότερη έμφαση στην εφαρμοσμένη έρευνα στα ιδρύματα αυτά, στην εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας που διεξάγουν και στη σύνδεσή τους με τη βιομηχανία.  Σε μερικές περιπτώσεις κρίθηκε σκόπιμη η δημιουργία ειδικών κέντρων εφαρμοσμένης έρευνας, τα οποία μπορούν να έχουν διάφορες μορφές.  Παράλληλα, καταβάλλεται προσπάθεια για ενθάρρυνση των βιομηχανιών να κινηθούν προς την έρευνα και ανάπτυξη και να επιδιώξουν οι ίδιες τη σύνδεσή τους με την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα, αξιοποιώντας προς όφελός τους την επιστημονική γνώση και εμπειρία που διαθέτουν.

Η Κύπρος, δυστυχώς, για κάποιους λόγους δεν μπόρεσε να ακολουθήσει εκείνη την τεχνολογική έξαρση που συγκλόνισε την Ευρώπη, την Αμερική και τις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.  Μέχρι το 1990 οι ερευνητικές δραστηριότητες στην Κύπρο ήταν περιορισμένες και διεξάγονταν κυρίως από τους παραδοσιακούς κυβερνητικούς ερευνητικούς φορείς, όπως το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και το  Κρατικό Χημείο. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίστηκε σε σχετική έρευνα του Τμήματος Στατιστικής και Ερευνών για το έτος 1992, με βάση την οποία οι ερευνητικές δραστηριότητες ανέρχονταν μόλις στο 0,2 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Το ποσοστό αυτό δε συγκρίνεται καθόλου ευνοϊκά με το αντίστοιχο ποσοστό των Ευρωπαϊκών και γενικότερα των ανεπτυγμένων χωρών, που κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 2 και 5 %.

Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, και με στόχο την ουσιαστική ανασυγκρότηση του μεταποιητικού τομέα στην Κύπρο προς την κατεύθυνση αυτή, με βάση σχετική Πρόταση που είχε υποβάλει ο Υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Νίκος Α. Ρολάνδης, το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 1999 ενέκρινε τη Νέα Βιομηχανική Πολιτική (ΝΒΠ).  Η ΝΒΠ, η οποία περιλαμβάνει δώδεκα κεφάλαια με συγκεκριμένα σχέδια/δράσεις, προωθεί την ανάπτυξη βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας μέσω του θεσμού των εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων (πρώτο κεφάλαιο) και της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης (δεύτερο κεφάλαιο) και την ανασυγκρότηση της παραδοσιακής βιομηχανίας.

Τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων Υψηλής Τεχνολογίας είναι ένας θεσμός μέσω του οποίου παρέχεται η απαραίτητη υποστήριξη σε νέους επινοητές να αναπτύξουν νέες καινοτόμες ιδέες.  Είναι άμεσα συνδεδεμένα με την έρευνα και συνήθως δημιουργούνται ή έχουν στενές σχέσεις με πανεπιστήμια ή ερευνητικά ιδρύματα.  Αποσκοπούν στην εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, με την ανάπτυξη νέων προϊόντων που δεν υπάρχουν στην αγορά και τη δημιουργία επιχειρήσεων σε τομείς Υψηλής Τεχνολογίας.

Κάθε ενδιαφερόμενος που επιθυμεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα θα πρέπει να αποταθεί σε οποιαδήποτε από τις συμβεβλημένες με το Υπουργείο Εταιρείες Εκκολαπτηρίου, η οποία θα προβαίνει σε πρώτη αξιολόγηση της ιδέας και, αν χρειάζεται, θα βοηθά τον επινοητή να ετοιμάσει πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο, να σχηματίσει ομάδα για διεκπεραίωση του σχεδίου και να συμπληρώσει το καθορισμένο από την Επιτροπή έντυπο αίτησης.  Δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν άτομα ή μικρές ομάδες ατόμων.  Θα γίνονται δεκτές και αιτήσεις από ομάδες ατόμων στις οποίες συμμετέχουν και μη κύπριοι επινοητές.

Το άτομο ή ομάδα που θα επιλεγεί θα έχει την υποχρέωση να δημιουργήσει  εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.) και θα υπογραφεί σχετική συμφωνία μεταξύ των επινοητών, του Εκκολαπτηρίου και της Κυβέρνησης, η οποία θα καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κάθε μέρους. Η κατανομή του μετοχικού κεφαλαίου θα έχει ως εξής:

• Τουλάχιστον 50% συν 1 μετοχή θα ανήκει στον επινοητή ή επινοητές.

• Μέχρι 20% στο Εκκολαπτήριο.

• Οι υπόλοιπες μετοχές μπορούν να κατανέμονται σε τυχόν συνεργάτη ή συνεργάτες του επινοητή που θα καταθέσουν συμπληρωματική χρηματοδότηση και του βασικού προσωπικού της εταιρείας (άλλο από τον επινοητή/επινοητές), αν υπάρχει.

Νοείται ότι το Εκκολαπτήριο μπορεί να έχει ψηλότερο ποσοστό από 20% σε περίπτωση που θα καταβάλει κεφάλαιο για χρηματοδότηση της υπό εκκόλαψη εταιρείας.

Η παραμονή της υπό εκκόλαψη επιχείρησης στο εκκολαπτήριο θα διαρκεί περίπου δύο χρόνια κατά τα οποία η Κυβέρνηση θα την χρηματοδοτεί με χορηγία μέχρι £100.000 (δηλαδή μέχρι £50.000 το χρόνο) η οποία θα καλύπτει καθορισμένες κατηγορίες δαπανών.  Η χορηγία αυτή θα δοθεί υπό τον όρο ότι ο επινοητής ή/και συνεργάτης του θα καταθέσει ποσό τουλάχιστον £10.000.

Οι εταιρείες που αποφοιτούν από το Εκκολαπτήριο θα αναλαμβάνουν δέσμευση ότι θα σχεδιάζουν και κατασκευάζουν στην Κύπρο το προϊόν για το οποίο πήραν τη χορηγία, εκτός αν τους δοθεί έγκριση από την Επιτροπή του Προγράμματος για διεξαγωγή δραστηριότητας στο εξωτερικό.

Βασικό περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων αυτών είναι η κατοχή και εκμετάλλευση δικαιωμάτων βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας.  Εξαρτώνται στην πλειοψηφία τους σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο της τεχνολογίας των προϊόντων τους και την τεχνογνωσία και επιστημονική κατάρτιση των εταίρων και/ή του προσωπικού που απασχολούν, προκειμένου να γίνουν και να παραμείνουν ανταγωνιστικές στην αγορά της Υψηλής Τεχνολογίας όπου επικρατεί εντονότατος ανταγωνισμός.

Η προώθηση της υλοποίησης των θεσμών αυτών ανατέθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο σε Τεχνική Επιτροπή της οποίας προεδρεύει το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και στην οποία συμμετέχουν το Γραφείο Προγραμματισμού, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων Κύπρου, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας.

Η Τεχνική Επιτροπή έχει ήδη υποβάλει έκθεση με αναλυτικές εισηγήσεις σχετικά με την ίδρυση και λειτουργία εκκολαπτηρίου επιχειρήσεων και την εισαγωγή προγράμματος προώθησης της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων Υψηλής Τεχνολογίας και καινοτομίας, οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο Πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο και έτυχε της σχετικής έγκρισης.

Παράλληλα, η Τεχνική Επιτροπή διερεύνησε το ενδιαφέρον ιδιωτών να συνεργαστούν με την Κυβέρνηση για την ίδρυση και λειτουργία εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων, μέσω της διαδικασίας προεπιλογής συνεργατών βάσει της νομοθεσίας για τις κυβερνητικές προσφορές.  Στα πλαίσια της διαδικασίας αυτής είχαν προεπιλεγεί τέσσερις εταιρείες οι οποίες τελευταίως υπέβαλαν τις τελικές τους προτάσεις με τα επιχειρησιακά σχέδια για να αποτελέσουν το Παράρτημα 2 του Συμβολαίου που έχει διαμορφωθεί για να υπογραφεί με μια ή περισσότερες από αυτές.

Οι προτάσεις έχουν μελετηθεί με βάση τις πρόνοιες του Συμβολαίου από τριμελή επιτροπή που διόρισε το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού.  Με βάση σχετική έκθεση της επιτροπής το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών ενέκρινε την υπογραφή Συμβολαίων με τις εταιρείες CYBER GROUP LTD και PROPLAN LTD που ικανοποιούν τις πρόνοιες του Συμβολαίου.  Η διάρκεια του Συμβολαίου είναι τετραετής και αρχίζει από την ημερομηνία υπογραφής του.  Τα Συμβόλαια αυτά μεταξύ του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και των δύο εταιρειών  υπογράφηκαν στις 8 Δεκεμβρίου, 2000.

Σύμφωνα με τους όρους του Συμβολαίου, οι δύο αυτές εταιρείες  αναλαμβάνουν όπως εξεύρουν, δημιουργήσουν ή διαμορφώσουν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμός) για τη στέγαση των εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων τα οποία θα πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις που φαίνονται στο Συμβόλαιο.  Αναμένεται ότι σύντομα τα δύο αυτά εκκολαπτήρια θα είναι έτοιμα για να δεχθούν τους πρώτους επινοητές.

Στα πλαίσια της τελικής μας ευθείας προς την Ενωμένη Ευρώπη που αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό για το μέλλον και την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας μας πρέπει να σταθούμε όλοι μαζί και να εργασθούμε σταθερά και δυναμικά αναπτύσσοντας τις δέουσες ενέργειες και στρατηγική για την ανάπτυξη και αναβάθμιση της βιομηχανίας. Η Κύπρος, πιστεύω, διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό και το αναγκαίο υπόβαθρο για την υλοποίηση του οράματος για τη δημιουργία βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας μέσω των εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων και της εφαρμοσμένης επιστημονικής έρευνας μέσω των υφισταμένων ερευνητικών κέντρων και άλλων που θα δημιουργηθούν.  Σ` αυτό θα συμβάλουν και οι σχέσεις και συνεργασία που έχει αναπτυχθεί με άλλες χώρες που προηγούνται της Κύπρου στον τομέα αυτό και η βοήθεια και συνεργασία των κυπρίων επιχειρηματιών και διακεκριμένων επιστημόνων της διασποράς.

Σας ευχαριστώ και πάλιν για την ευγενή σας πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δώσατε για να προσφωνήσω την αποψινή σας συγκέντρωση. Εύχομαι κάθε πρόοδο και επιτυχία στο έργο σας.