Επιτρέψετέ μου πρώτα, να εκφράσω τα συγχαρητήριά μου προς τη Διοίκηση και τη Διεύθυνση της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης του Intercollege για την πρωτοβουλία της να ενδιατρίψει στο καίριο θέμα των προοπτικών της κυπριακής βιομηχανίας.  Θέλω ακόμη να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την ευγενή τους πρόσκληση να μιλήσω για τις προοπτικές της βιομηχανίας στην Κύπρο.

Οι κυπριακές βιομηχανίες στη συντριπτική τους πλειοψηφία, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.  Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας κάθε χώρας και αποτελούν τη βασική πηγή δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, καινοτομίας και οικονομικής ανάπτυξης.  Στον ευρωπαϊκό χώρο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το 99,5% περίπου του συνόλου των επιχειρήσεων, το 66,4% της συνολικής απασχόλησης και το 66,5% του συνολικού κύκλου εργασιών.

Όπως παρουσιάζεται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, σχεδόν κάθε Κοινοτική Πολιτική και κατά συνέπεια τα προγράμματα που προωθούνται για υλοποίηση των πολιτικών αυτών έχουν μια διάσταση μικρομεσαίων επιχειρήσεων.  Επιτρέψετέ μου να αναφέρω πολύ συνοπτικά τέσσερα από τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα οποία μετέχει και η Κυπριακή Δημοκρατία.

1.      Διαρθρωτικά Ταμεία

Κατά την περίοδο 2002-2006 τα Διαρθρωτικά Ταμεία θα διαθέσουν περίπου 16 δισεκατομμύρια Ευρώ σε Σχέδια που αφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις.  Με βάση τις πρόνοιες των σχετικών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ποσά ύψους 285 εκατομμυρίων Ευρώ θα διατεθούν για την περίοδο 2004-2006 στην Κύπρο από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Από αυτά 58 εκατομμύρια Ευρώ θα διατεθούν για περιοχές με διαρθρωτικά προβλήματα του Στόχου 2, ενώ 44 εκατομμύρια Ευρώ θα διατεθούν σε προγράμματα για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τα οποία αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό των πολιτικών και των συστημάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης.  Η κοινοτική αυτή ενίσχυση συμπληρώνεται σε μεγάλο βαθμό από εθνικά κονδύλια.

2.      Έκτο Πρόγραμμα Πλαίσιο για Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη

Για την περίοδο 2002-2006 περίπου 2.2 δισεκατομμύρια Ευρώ  θα διατεθούν για την υποστήριξη των ερευνητικών και καινοτομικών προσπαθειών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθιστώντας έτσι με βεβαιότητα το Έκτο Πρόγραμμα Πλαίσιο ένα από τα σημαντικότερα μέσα στήριξης των ερευνητικών προσπαθειών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.  Η Κύπρος συμμετέχει στο Πρόγραμμα αυτό, σε ανταγωνιστική βάση.

3.      Πρόγραμμα Leonardo Da Vinci

Η Κύπρος συμμετέχει επίσης στο Πρόγραμμα αυτό, το οποίο καλύπτει μεταξύ άλλων σχέδια επαγγελματικής κατάρτισης που απευθύνονται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

4.      Πολυετές Πρόγραμμα για τις Επιχειρήσεις και την Επιχειρηματικότητα 2001-2005 

Οι δράσεις που προωθούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος αυτού εστιάζονται σε μεγάλο βαθμό στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.  Συνίστανται στον εντοπισμό των καλύτερων πρακτικών, τη γνωστοποίησή τους στα κράτη-μέλη, την ενθάρρυνσή τους να τις εφαρμόσουν και την παρακολούθηση της προόδου που επιτυγχάνεται στην κάθε χώρα.

Η Κυπριακή Κυβέρνηση, η οποία συμφωνεί απόλυτα με την τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποδίδει με τη σειρά της ξεχωριστή σημασία στην ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων οι οποίες, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, αποτελούν το σύνολο σχεδόν των κυπριακών επιχειρήσεων.  Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας υπάρχουν 6.300 βιομηχανικές μονάδες που απασχολούν 38.000 άτομα.

Σε ποσοστιαίους όρους οι αριθμοί αυτοί φανερώνουν ότι οι βιομηχανικές μονάδες αντιστοιχούν στο 10% του συνόλου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στο 12% της συνολικής απασχόλησης.

Οι κυπριακές βιομηχανίες αναπτύχθηκαν σε ένα προστατευτικό περιβάλλον που δημιούργησαν διαχρονικά οι διάφορες Κυβερνήσεις.  Οι ψηλοί δασμοί εισαγωγής σε ξένα προϊόντα, διασφάλιζε στις κυπριακές βιομηχανίες τον πλήρη, σχεδόν, έλεγχο της ντόπιας αγοράς.  Παράλληλα, με κρατικά κονδύλια επιδοτήσεων αρκετές βιομηχανίες πέτυχαν να διεισδύσουν σε ξένες αγορές και να αποκτήσουν ένα εφήμερο εξαγωγικό χαρακτήρα.

Αυτός ο κρατικός προστατευτισμός οδήγησε σημαντικό αριθμό βιομηχάνων στον εφησυχασμό.  Λίγες είναι οι βιομηχανίες μας που προσπάθησαν να εκσυγχρονιστούν σε επίπεδο, δομής, διοίκησης, διαχείρισης και να παρακολουθήσουν την τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα τους.  Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι βιομηχανίες μας παρέμειναν με την παραδοσιακή τους οικογενειακή δομή.

Η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δραστική μείωση της κρατικής προστασίας, λόγω των προνοιών του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου αλλά και των κανονισμών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του οποίου η Κύπρος είναι μέλος, οδήγησαν το βιομηχανικό τομέα σε σοβαρά προβλήματα. Τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας μεγεθύνονται με τη δυναμική διείσδυση των χωρών της Ασίας στο διεθνές εμπόριο.

Η προστιθέμενη αξία του βιομηχανικού τομέα σε πραγματικούς όρους σημείωσε αύξηση 0,8% το 2003 σε σύγκριση με αύξηση 1,3% το 2002.  Το μεγαλύτερο μερίδιο της προστιθέμενης αξίας αποτέλεσαν οι βιομηχανίες ειδών διατροφής, ποτών και καπνού που παραδοσιακά αποτελούν το μεγαλύτερο υποτομέα.

Η αρνητική αυτή εικόνα οφείλεται κυρίως στη χαμηλή παραγωγικότητα, στο συγκριτικά ψηλό εργατικό κόστος αλλά και στην έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού.  Παράλληλα ο τομέας παρουσιάζει αδυναμίες στα συστήματα διεύθυνσης, στις μεθόδους εμπορίας και σε κάποιες περιπτώσεις στο σχεδιασμό των παραγομένων προϊόντων.

Είναι, εμφανές ότι η παραδοσιακή στρατηγική των βιομηχανιών μας για εξασφάλιση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στην τιμή, είναι σήμερα ξεπερασμένη.  Όπως οι Ευρωπαϊκές βιομηχανίες, έτσι και οι Κυπριακές, δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις τιμές της Κίνας, της Ινδίας και άλλων Ασιατικών χωρών.

Η διαφορά στο επίπεδο της κοινωνικής ανάπτυξης, του επιπέδου και της ποιότητας ζωής αντανακλά στο κόστος παραγωγής.  Ιδιαίτερα όταν τα βιομηχανικά προϊόντα είναι μαζικής κατανάλωσης ή έχουν ψηλή ένταση εργασίας.

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκε μια μεταβολή στον προορισμό των εξαγωγών μεταποιητικών προϊόντων με στροφή προς τις χώρες της Ευρώπης.  Ειδικότερα οι εξαγωγές προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθαν στο 50% του συνόλου κατά το 2003, ενώ οι Αραβικές χώρες που το 1982 απορροφούσαν πέραν του 62%, το 2003 απορρόφησαν μόνο το 22,6% του συνόλου των εξαγωγών.  Αξίζει να λεχθεί ότι κατά την τελευταία διετία παρατηρήθηκε μικρή μείωση τόσο στις πάγιες κεφαλαιουχικές επενδύσεις στη βιομηχανία όσο και στους αριθμούς της απασχόλησης.

Παρόλο που οι αριθμοί δεν φαίνεται να ευημερούν ιδιαίτερα, η κυπριακή βιομηχανία έχει ακόμη μέλλον.  Το μέλλον αυτό μπορεί να διασφαλιστεί με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών: των βιομηχάνων, των εργαζομένων και του κράτους.

Η βιομηχανική πολιτική που επιβάλλεται να ακολουθηθεί κατά τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει να στοχεύει στην από όλους συνειδητή υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου, στην επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης του τομέα μέσω της ενίσχυσης και διασφάλισης της ανταγωνιστικότητας σε συνθήκες ελεύθερης οικονομίας και της αναδιάρθρωσης της παραγωγικής δομής.

Στο σημερινό στάδιο ανάπτυξης της οικονομίας μας, οι προτεραιότητες της Κυβέρνησης εστιάζονται στη βελτίωση της υλικής υποδομής, στη δημιουργία εξειδικευμένων κινήτρων και στην ολοκλήρωση των νομοθετικών ρυθμίσεων που θα επιτρέψουν στην κυπριακή οικονομία να ενταχθεί πιο ολοκληρωτικά στην παγκόσμια αγορά.

Η πλήρης ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθιστά το έργο των νομοθετικών ρυθμίσεων ιδιαίτερα επιτακτικό αφού η ανάγκη πλήρους εναρμόνισης είναι συνεχής.  Πρόσθετα επιβοηθητικά μέτρα που θα καταστήσουν την Κύπρο πιο ανταγωνιστική είναι οι αυξημένες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, ο επιστημονικός σχεδιασμός των προϊόντων και η αναβαθμισμένη διοίκηση.

Η στρατηγική που ακολουθεί η Κυπριακή Κυβέρνηση για στήριξη και ανάπτυξη των βιομηχανιών και γενικότερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στοχεύει:

Με βάση τους πιο πάνω στόχους η βιομηχανική πολιτική της νέας Κυβέρνησης που ήδη άρχισε να εφαρμόζεται περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις ακόλουθες ενέργειες, δράσεις και μέτρα:

•       Την ενίσχυση των υφιστάμενων και την εισαγωγή νέων Σχεδίων Χορηγιών.

•       Την οικονομική στήριξη των οργανώσεων των εμποροβιομηχάνων για τη διεξαγωγή μελετών για τους διάφορους υποτομείς της μεταποίησης, με στόχο τον εντοπισμό των ειδικών προβλημάτων τους και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων θα τους εξασφαλίσουν ψηλά επίπεδα ανταγωνιστικότητας

•       Την ενίσχυση του Κέντρου Εξυπηρέτησης Επενδυτών του Υπουργείου (ONE STOP-SHOP) με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μας.

•       Τη δημιουργία Φορέα Ανάπτυξης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ο οποίος θα ασχολείται με το σχεδιασμό πολιτικής, μέτρων, σχεδίων και άλλων πρωτοβουλιών που σχετίζονται με τη στήριξη και ανάπτυξη των επιχειρήσεων.  Για το σκοπό αυτό λήφθηκε πρόσφατα σχετική απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο.

•       Τη σύσταση Συμβουλίου Βιομηχανικής Ανάπτυξης στο οποίο θα συμμετέχουν εμπλεκόμενα Υπουργεία και κρατικές Υπηρεσίες, οι οργανώσεις των επιχειρηματιών, των εργοδοτουμένων και άλλοι κοινωνικοί φορείς.  Η αρμοδιότητά του θα είναι να συμβουλεύει τον Υπουργό Εμπορίου στον καθορισμό της στρατηγικής και τον προγραμματισμό για ορθολογιστική βιομηχανική ανάπτυξη.  Για το θέμα αυτό υποβλήθηκε σχετικό Νομοσχέδιο στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ψήφισή του σε Νόμο.

•      Τη σύσταση και λειτουργία Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας το οποίο θα αποτελέσει το Φορέα που θα αναλάβει τη συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιδόσεων της Κύπρου καθώς επίσης και την υποβολή προτάσεων πολιτικής στον τομέα της ανταγωνιστικότητας.

Αυτό είναι το επιχειρηματικό περιβάλλον που η Κυβέρνηση προσπαθεί να δημιουργήσει για να υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης του συνόλου της οικονομίας και βέβαια και της βιομηχανίας.  Μέσα στις σημερινές διεθνείς συνθήκες θεωρώ ότι θα ξεχωρίσουν οι οικονομίες και θα επιβιώσουν οι βιομηχανίες εκείνες που θα στηριχθούν στην ένταση γνώσης.  Η κάθε χώρα, με βάση τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της θα πρέπει με τόλμη να επιλέξει τους τομείς στους οποίους διαθέτει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και να επενδύσει σ΄ αυτούς, έστω κι αν αυτό σημαίνει ρήξη με την παράδοσή της.

Η Κύπρος διαθέτει υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό.  Διαθέτει πλούσιο επιστημονικό δυναμικό και μια πλεονεκτική γεωστρατηγική θέση.   Αυτά τα δεδομένα μας οδηγούν στο αβίαστο συμπέρασμα ότι αν δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε στο επίπεδο τιμής, διαθέτουμε τις δυνατότητες να ανταγωνιστούμε στο επίπεδο ποιότητας.

Η Κύπρος μπορεί να αναπτύξει βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας ή βιομηχανία παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, των οποίων η ζήτηση συναρτάται με την ποιότητα παρά με την τιμή.

Για να αναπτύξουμε όμως βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να παράγουμε γνώση και καινοτόμες ιδέες μέσα από την έρευνα.  Τόσο η βασική έρευνα όσο και κατά κύριο λόγο η έρευνα εφαρμοσμένης τεχνολογίας αποτελούν τη βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη ενός νέου, σύγχρονου βιομηχανικού μοντέλου ανάπτυξης.

Η Κύπρος, μέχρι σήμερα, έχει υστερήσει στον τομέα της έρευνας που θα μπορούσε να την οδηγήσει στην ανάπτυξη της υψηλής τεχνολογίας.  Γι΄ αυτό η Κυβέρνηση έχει καθορίσει ως στόχο υψηλής προτεραιότητας τη μετατροπή της Κύπρου σε Περιφερειακό Κέντρο Έρευνας.

Άμεσος στόχος μας είναι η δημιουργία της απαραίτητης υποδομής που θα στηρίξει την έρευνα.  Γι΄ αυτό έχουμε προωθήσει σε συνεργασία με τη Γαλλία, τη δημιουργία στην Κύπρο του πρώτου Τεχνολογικού Πάρκου, στο πρότυπο του πάρκου Sophia Antipolis.  Παράλληλα, προχωρούμε στη διαμόρφωση πλαισίων συνεργασίας με Πανεπιστημιακά Ερευνητικά Κέντρα παγκόσμιας ακτινοβολίας.  Η συμφωνία με το Πανεπιστήμιο Harvard είναι η πρώτη που υπογράφεται προς αυτή την κατεύθυνση και προβλέπει στη δημιουργία Διεθνούς Κέντρου Έρευνας στην Κύπρο από το κράτος με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου Harvard.

Έχουμε κατ΄ αρχή εγκρίνει τη δημιουργία Κέντρου Έρευνας στον τομέα της Βιοτεχνολογίας-Νανοτεχνολογίας, ενώ μελετούμε προτάσεις για Κέντρα Έρευνας στη Βιοϊατρική, τα Πολυμέσα και την Πληροφορική.

Ταυτόχρονα συνεχίζεται η προώθηση της εφαρμογής του Προγράμματος Δημιουργίας Νέων Επιχειρήσεων Υψηλής Τεχνολογίας και Καινοτομίας μέσω του θεσμού των Εκκολαπτηρίων Επιχειρήσεων.  Μέσα στα πλαίσια αυτά ήδη λειτουργούν σήμερα τέσσερα εκκολαπτήρια.  Σύντομα θα εκσυγχρονίσουμε και θα απλοποιήσουμε το θεσμό για να καταστεί πιο αποτελεσματικός.

Είναι σ΄ αυτό το πλαίσιο, σ΄ αυτή την κατεύθυνση που κατά την άποψή μου υπάρχουν προοπτικές για την κυπριακή βιομηχανία, αλλά και για το σύνολο της κυπριακής οικονομίας.  Η κυπριακή οικονομία αποτελεί αναπόσπαστο πλέον μέρος της ενιαίας Ευρωπαϊκής αγοράς. 

Σε μερικά χρόνια η Κύπρος θα καταστεί μέλος της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.  Το γεγονός αυτό δημιουργεί καινούριες ευκαιρίες και διευρύνει τις προοπτικές ανάπτυξης όχι μόνο για τη μεταποίηση αλλά για όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.  Η ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η υιοθέτηση των εμπορικών και άλλων συμφωνιών που έχουν υπογραφεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μιας σειράς τρίτων χωρών, θα αυξήσει σημαντικά τις προοπτικές εξαγωγής των βιομηχανικών μας προϊόντων.  Δεδομένου βέβαια ότι θα εγκαταλείψουμε τις ξεπερασμένες παραδοσιακές μεθόδους και αντιλήψεις και θα δείξουμε προσαρμοστικότητα και ανοικτό πνεύμα στις νέες ιδέες και τεχνολογίες.

Η Κυβέρνηση στοχεύει στη δημιουργία του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην υιοθέτηση εκείνων των μέτρων στήριξης που θα βοηθήσουν την κυπριακή μεταποιητική βιομηχανία να προσαρμοστεί και να αναπτυχθεί στο νέο διεθνές περιβάλλον.  Όμως στο σύγχρονο κόσμο η ανάπτυξη δεν εξαρτάται μόνο από το κράτος.  Εξαρτάται περισσότερο από τον ιδιωτικό τομέα και απόλυτα από τη συνεργασία των τριών παραγόντων: Κράτος - Επιχειρηματικός Κόσμος - Εργαζόμενοι.

[Πάνω] [Σελίδα Ομιλιών]