Για να γίνει κατανοητή η σημασία της Υψηλής Τεχνολογίας στη σημερινή φάση ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, επιτρέψτε μου να σας αναλύσω με λίγα λόγια τον προβληματισμό του Υπουργείου μου και εμού προσωπικά που οδήγησε στην υιοθέτηση της Νέας Βιομηχανικής Πολιτικής από το Υπουργικό Συμβούλιο τον περασμένο Ιούνιο, ένας από τους βασικούς άξονες της οποίας είναι η προώθηση της βιομηχανίας Υψηλής Τεχνολογίας στην Κύπρο.

Ζούμε σε μια εποχή όπου η τεχνολογία εξελίσσεται με ραγδαίο ρυθμό, προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Η παγκοσμιοποίηση των αγορών και της παραγωγικής διαδικασίας προχωρεί συνεχώς και οι εθνικοί φραγμοί καταλύονται κάτω από την πίεση των οικονομικών δυνάμεων για απελευθέρωση του εμπορίου. Οι παλιές βιομηχανικές δομές αντικαθίστανται από νέες τεχνολογίες και νέες μεθόδους οργάνωσης και επικοινωνίας.

Χωρίς αμφιβολία η πορεία αυτή της παγκόσμιας οικονομίας έχει οδηγήσει στην αύξηση του πλούτου και της ευημερίας, αλλά παράλληλα έχει δημιουργήσει συνθήκες αμείλικτου ανταγωνισμού και αβεβαιότητας. Η συνεχής προσαρμογή στις αλλαγές αποτελεί πλέον προϋπόθεση για επιβίωση μέσα στη νέα τάξη πραγμάτων. Η ταχύτητα όμως των αλλαγών είναι τέτοια που για να επιτύχει κάποιος, (άτομο ή κράτος), δεν είναι αρκετό να ακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά πρέπει να βρίσκεται στην πρωτοπορία.

Είναι γι΄ αυτό το λόγο που πολλές χώρες σήμερα χρησιμοποιούν την εφαρμοσμένη επιστημονική έρευνα ως βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Αν αναλύσουμε την πορεία των πετυχημένων οικονομικά χωρών κατά τις τελευταίες δεκαετίες θα δούμε ότι οι περισσότερες αν όχι όλες έχουν στηρίξει τις προσπάθειές τους στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Η Κύπρος, δυστυχώς, μέχρι σήμερα έχει υστερήσει σε μεγάλο βαθμό στον τομέα αυτό. Μέχρι το 1990 οι ερευνητικές δραστηριότητες στην Κύπρο ήταν περιορισμένες και διεξάγονταν κυρίως από τους παραδοσιακούς κυβερνητικούς ερευνητικούς φορείς όπως το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, το Γενικό Κρατικό Χημείο κ.α. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίστηκε σε σχετική έρευνα του Τμήματος Στατιστικής και Ερευνών για το έτος 1992, με βάση την οποία οι ερευνητικές δραστηριότητες ανέρχονταν μόλις στο 0,2 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Το ποσοστό αυτό δεν συγκρίνεται καθόλου ευνοϊκά με το αντίστοιχο ποσοστό των Ευρωπαϊκών και γενικότερα των ανεπτυγμένων χωρών, που κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 2 και 5 %.

Οι ερευνητικές δραστηριότητες διευρύνθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της ίδρυσης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, της επέκτασης των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής, της δημιουργίας και λειτουργίας από το 1996 του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας και της διοχέτευσης μεγαλύτερων κονδυλίων από τους Προϋπολογισμούς του κράτους προς τον τομέα της έρευνας. Οι ερευνητικές δραστηριότητες στην Κύπρο ενισχύθηκαν επίσης μέσα από τη δυνατότητα συμμετοχής στα Ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Στα πλαίσια αυτά, σημαντικό βήμα θεωρείται η συμμετοχή της Κύπρου ως πλήρες μέλος στο 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δραστηριότητες Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Επίδειξης, η εφαρμογή του οποίου άρχισε το 1999.

Συνειδητοποιώντας την πιο πάνω αρνητική κατάσταση, πήρα την απόφαση να επεξεργασθώ μαζί με τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο, ένα Σχέδιο για ανανέωση του βιομηχανικού τοπίου της χώρας. Το Σχέδιο ετοιμάσθηκε μετά από εννιάμηνη εντατική εργασία και ενεκρίθη από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 2 Ιουνίου 1999. Του δώσαμε τον τίτλο "Νέα Βιομηχανική Πολιτική". Η Νέα Βιομηχανική Πολιτική περιλαμβάνει δώδεκα κεφάλαια με συγκεκριμένες δράσεις και σχέδια, τα οποία περιστρέφονται γύρω από τέσσερις βασικούς άξονες:

(α) Ανάπτυξη βιομηχανιών Ψηλής Τεχνολογίας

(β) Προσέλκυση ξένων επενδύσεων

(γ) Ανασυγκρότηση και στήριξη της παραδοσιακής μεταποιητικής βιομηχανίας

(δ) Βελτίωση της παραγωγικότητας

Τα πρώτα δύο κεφάλαια αφορούν την ανάπτυξη βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας μέσω της δημιουργίας εκκολαπτηρίου επιχειρήσεων (πρώτο κεφάλαιο) και Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης (δεύτερο κεφάλαιο).

Τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων είναι ένας θεσμός μέσω του οποίου παρέχεται υποστήριξη σε επινοητές να αναπτύξουν νέες καινοτόμες ιδέες και ν α δημιουργήσουν μια νέα εταιρία, η οποία θα αξιοποιήσει τα νέα προϊόντα που θα προκύψουν.

Το εκκολαπτήριο θα προσφέρει γραφειακή και λογιστική υποστήριξη, γραφειακό χώρο, εργαστηριακό χώρο, στοιχειώδη επίπλωση, τηλέφωνο, τηλεομοιότυπο, σύνδεση με διαδίκτυο, ηλεκτρονικό και συμβατό ταχυδρομείο. Θα προσφέρει επίσης δικαίωμα χρήσης βάσεων δεδομένων, δικαίωμα χρήσης δικτύου μεταφοράς τεχνολογίας και επιστημονική και συμβουλευτική υποστήριξη.

Στο δεύτερο κεφάλαιο της Νέας Βιομηχανικής Πολιτικής προωθείται η δημιουργία ενός κέντρου στο οποίο θα διεξάγεται εφαρμοσμένη έρευνα και ανάπτυξη σε συγκεκριμένους τομείς Υψηλής Τεχνολογίας, στους οποίους η Κύπρος εμφανίζει συγκριτικό πλεονέκτημα. Το Κέντρο αυτό θα καλύψει το κενό στην εφαρμοσμένη έρευνα και θα αναπτύξει άριστες σχέσεις με την κυπριακή ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς και στενές σχέσεις με ερευνητικά ιδρύματα άλλων χωρών. Απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας είναι επίσης η σύνδεση του Κέντρου με επιχειρήσεις.

Το καλοκαίρι του 1999 ανέθεσα σε Τεχνική Επιτροπή να μελετήσει όλες τις πτυχές της ίδρυσης, οργάνωσης και λειτουργίας του Εκκολαπτηρίου και του Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης μέσα από επισκέψεις σε παρόμοια κέντρα του εξωτερικού. Οι χώρες που επιλέγηκαν γι’ αυτό το σκοπό ήταν η Ελλάδα, η Ιρλανδία και το Ισραήλ, όπου μεταξύ 8 Σεπτεμβρίου και 13 Οκτωβρίου 1999 η Τεχνική Επιτροπή επισκέφθηκε τεχνολογικά πάρκα, ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, κέντρα καινοτομίας και άλλους σχετικούς οργανισμούς.

Με σκοπό την ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων όλων των ενδιαφερόμενων μερών για την προώθηση βιομηχανίας Υψηλής Τεχνολογίας, καθώς και τη μεταφορά εμπειριών από άλλες χώρες, τον περασμένο Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο ημερίδα με θέμα "Δημιουργία Βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας στην Κύπρο μέσω της Έρευνας και Ανάπτυξης και των Εκκολαπτηρίων Επιχειρήσεων". Στην ημερίδα μίλησαν διακεκριμένοι ομιλητές τόσο από την Κύπρο, όσο και από τις χώρες που επισκέφθηκε η Τεχνική Επιτροπή. Η ημερίδα αυτή, κατά την άποψή μου, αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στην όλη προσπάθεια για την ανάπτυξη βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας στην Κύπρο γιατί για πρώτη φορά δόθηκε η ευκαιρία σε τόσο διαφορετικούς φορείς – επιχειρηματίες, ακαδημαϊκούς, ερευνητές, χρηματοδοτικούς οργανισμούς, δημόσιους λειτουργούς – να έρθουν μαζί και να συζητήσουν για τα θέματα αυτά.

Ενόψει του μικρού μεγέθους και της περιορισμένης εμπειρίας της Κύπρου στα θέματα της Υψηλής Τεχνολογίας, η συνεργασία με άλλες χώρες, καθώς και με τους Κύπριους επιστήμονες του εξωτερικού αποτελεί σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής μας. Προς το σκοπό αυτό, διοργανώθηκαν σεμινάρια και έγιναν επαφές με διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Ρωσία. Τις χώρες αυτές επισκέφθηκα και εγώ προσωπικά, όπως και την Ιρλανδία και το Ισραήλ. Με το Ισραήλ είμαστε σε συνεχή διάλογο για διεύρυνση της συνεργασίας σε επιχειρηματικό επίπεδο σε διάφορους τομείς.

Στα πλαίσια της αξιοποίησης των Κυπρίων επιστημόνων του εξωτερικού έχει δημιουργηθεί δίκτυο στο Ιντερνετ, το Cyprus Scientists Network, με το οποίο είμαστε σε στενή επαφή. Τα μέλη του δικτύου έχουν ήδη προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στη διαμόρφωση της νέας πολιτικής καθώς και στη διοργάνωση της επίσκεψης στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Άλλο σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής μας είναι η αξιοποίηση του δυναμισμού και της ευελιξίας του ιδιωτικού τομέα. Προς το σκοπό αυτό, ανατέθηκε στην Τεχνική Επιτροπή να διερευνήσει, μεταξύ άλλων, το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα να συνεργαστεί με την Κυβέρνηση στην ίδρυση και λειτουργία εκκολαπτηρίου επιχειρήσεων.

Η Τεχνική Επιτροπή συνεχίζει με εντατικό ρυθμό την εργασία της. Μου έχει ήδη υποβάλει ενδιάμεση έκθεση με τις διαπιστώσεις της από τις τρεις πρώτες χώρες που επισκέφθηκε και πολύ σύντομα αναμένονται οι τελικές της εισηγήσεις, με βάση τις οποίες θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Θέλω επίσης να αναφέρω ότι στόχος μας είναι και η περαιτέρω προώθηση των εταιρειών εκείνων που θα επιτύχουν στο Εκκολαπτήριο, αν το επιθυμούν, με επαφές με μεγάλα κέντρα και οργανισμούς επιχειρηματικού κεφαλαίου (venture capital) τόσο της Κύπρου, όσο και του εξωτερικού.

Στα πλαίσια της τελικής μας ευθείας προς την Ενωμένη Ευρώπη που αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό για το μέλλον και την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να εργασθούμε σταθερά και δυναμικά αναπτύσσοντας τις δέουσες ενέργειες και στρατηγική για την ανάπτυξη και αναβάθμιση της βιομηχανίας. Η Κύπρος, πιστεύω, διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό και το αναγκαίο υπόβαθρο για την υλοποίηση του οράματος για δημιουργία βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας μέσω των εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων και της εφαρμοσμένης επιστημονικής έρευνας.

Ευχαριστώ και πάλιν τον Πρόεδρο και τα μέλη της Λέσχης ΛΑΙΟΝΣ Λεμεσού για την ευκαιρία που μου έδωσαν να προσφωνήσω την αποψινή σας συγκέντρωση. Εύχομαι κάθε πρόοδο και επιτυχία στο έργο σας.