Η ανάπτυξη των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο

Η έρευνα διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανέλιξη. Για το λόγο αυτό η Κυβέρνηση δίδει μεγάλη σημασία στη στήριξη της ερευνητικής δραστηριότητας.

Το επίπεδο των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο έχει παρουσιάσει αξιόλογη πρόοδο τα τελευταία χρόνια, όμως, εξακολουθεί να υστερεί σε σύγκριση με το επίπεδο έρευνας στις χώρες της ΕΕ.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναληφθεί συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας. Οι κυριότερες είναι οι ακόλουθες :

1. Δημιουργία του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας

Η δημιουργία το 1996 και γενναιόδωρη στήριξη από την Κυβέρνηση του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ) διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξη της ερευνητικής δραστηριότητας στην Κύπρο.

Τα κονδύλια που διοχετεύονται μέσω του Ιδρύματος προς την ερευνητική κοινότητα της Κύπρου αυξάνονται σημαντικά χρόνο με χρόνο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Κυβερνητική χορηγία προς το Ίδρυμα αυξήθηκε από £350 χιλ. το 1998 σε £ 2 εκ το 2002, ενώ για το 2003 η χορηγία θα ανέλθει σε £3 εκ.

2. Συμμετοχή της Κύπρου στο 5ο και 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ

Με απόφαση της Κυβέρνησης, η Κύπρος συμμετείχε ως ισότιμο μέλος στο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ για δραστηριότητες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, που καλύπτει την περίοδο 1998-2002.

Συγκεκριμένα η Κυβέρνηση κατέβαλε το όχι ευκαταφρόνητο ποσό των £6,4 εκ, ούτως ώστε οι Κύπριοι ερευνητές να έχουν δικαίωμα ισότιμης συμμετοχής στο 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο.
Η Κυβέρνηση και το ΙΠΕ προώθησαν σειρά από μέτρα για υποστήριξη της κυπριακής ερευνητικής κοινότητας, ώστε να συμμετάσχει με επιτυχία στο Πρόγραμμα.

Τα μέτρα αυτά, αποδεδειγμένα, απέδωσαν, αφού υπολογίζεται ότι η Κύπρος εξασφάλισε διπλάσιο ποσό από την οικονομική της συνεισφορά στο Πρόγραμμα. Όσον αφορά τις επιδόσεις της, η χώρα μας κατατάσσεται στις πρώτες από τις υπό ένταξη χώρες.

Ανάλογη επιτυχής αναμένεται να είναι και η συνέχεια στο 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ που καλύπτει την περίοδο 2002-2006, στο οποίο και πάλι η Κύπρος συμμετέχει ισότιμα, με την υποχρέωση να καταβάλει ως οικονομική συνεισφορά το ποσό των £10 εκ περίπου.

3. Συμμετοχή σε Άλλα Διεθνή Προγράμματα και Διεθνείς Οργανισμούς

Οι επιδόσεις της Κύπρου είναι τα τελευταία χρόνια αξιοζήλευτες και σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα που διαχειρίζεται το ΙΠΕ.

Στο Πρόγραμμα COST για παράδειγμα, το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας στον Ευρωπαϊκό χώρο, έχουμε ραγδαία αύξηση των συμμετοχών Κυπρίων σε δράσεις του Προγράμματος. Συγκεκριμένα οι κυπριακές συμμετοχές ήταν 6 το 1999, 22 το 2000, 50 το 2001 και 66 το 2002.

Στο Πρόγραμμα ΕUMEDIS που προωθεί την ευρωμεσογειακή συνεργασία σε θέματα εφαρμογών πληροφορικής, η Κύπρος εξασφάλισε συμμετοχή σε έντεκα από τις δεκαέξι προτάσεις που επιλέγηκαν για επιχορήγηση.

Η Κύπρος πέτυχε τα τελευταία δύο χρόνια την ένταξη και παρουσία της σε διεθνείς οργανισμούς που στοχεύουν με διάφορους τρόπους στην ανάπτυξη των ερευνητικών δραστηριοτήτων. Τέτοιοι οργανισμοί είναι ο Οργανισμός EUREKA (πανευρωπαϊκό δίκτυο για βιομηχανική έρευνα), το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επιστήμης (πανευρωπαϊκός οργανισμός για την προώθηση υψηλού επιπέδου επιστημονικής έρευνας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο) και ο Οργανισμός INTAS (οργανισμός για την προαγωγή ερευνητικής συνεργασίας μεταξύ επιστημόνων των Νέων Ανεξάρτητων Κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας).

4. Δαπάνες για έρευνα

Οι δαπάνες για την έρευνα και ανάπτυξη παρουσίασαν σημαντική αύξηση από £5,6 εκ ή 0,18% του ΑΕΠ το 1992 σε £15,9 εκ ή 0,27% του ΑΕΠ το 2001. Η μέση ετήσια αύξηση ανέρχεται σε 12,3% και θεωρείται αξιόλογη.

Παρόλα αυτά οι ερευνητικές δαπάνες στην Κύπρο εξακολουθούν να βρίσκονται σε σχετικά χαμηλό επίπεδο, εάν συγκριθούν με τα ισχύοντα στην ΕE (μέσος όρος 1,9%).

Σε σχέση με την πιο πάνω διαπίστωση πρέπει ωστόσο να γίνουν οι πιο κάτω επισημάνσεις:

5. Συμπεράσματα

Η Κύπρος έχει επιτελέσει αξιόλογη πρόοδο στον τομέα της έρευνας τα τελευταία χρόνια. Ως καταλύτες επέδρασαν η δημιουργία και λειτουργία του ΙΠΕ και η συμμετοχή της Κύπρου σε Ευρωπαϊκά Ερευνητικά Προγράμματα.

Τα περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης τα επόμενα χρόνια είναι σημαντικά. Η Κυβέρνηση θα εξακολουθήσει να αυξάνει τα κονδύλια που διοχετεύονται στην έρευνα και να ενθαρρύνει ποικιλόμορφα την ανάπτυξη της ερευνητικής δραστηριότητας στην Κύπρο.