Η πρώτη δουλειά των Ηνωμένων Εθνών στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν να υιοθετήσουν διεθνώς αποδεκτά κριτήρια με τα οποία να κρίνεται η κρατική συμπεριφορά. Σε μεγάλη έκταση, επιτέλεσαν αυτό το έργο με την υιοθέτηση των δύο Συμφώνων και του Προαιρετικού Πρωτόκολλου. Το 1966 και το 1967, η Επιτροπή έστρεψε την προσοχή της σε τρόπους και μέσα για τερματισμό των παραβιάσεων. Από τότε τα Ηνωμένα Εθνη έχουν αναπτύξει σταδιακά μια ποικιλία μεθόδων για επικέντρωση της προσοχής στις παραβιάσεις με σκοπό να προκαλέσουν αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης. Τα Ηνωμένα Εθνη αποφάσισαν να δώσουν προτεραιότητα σ'αυτό το τομέα ώστε να καταπολεμήσουν καταστάσεις κατάφορων και μαζικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Κάθε χρόνο σε συνόδους ανοικτές για το κοινό και τον τύπο, η Επιτροπή και η Υπό-Επιτροπή συζητά παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οπουδήποτε συμβαίνουν στον κόσμο. Κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις παρουσιάζουν πληροφορίες πάνω σε παραβιάσεις και οι κυβερνήσεις που επικρίνονται συνήθως, είναι εκεί για να παρουσιάσουν δικαιολογητικά και να απαντήσουν.

Η Επιτροπή και η Υπό-Επιτροπή συναντάται επίσης με Κυβερνήσεις και συζητά ιδιαιτέρως ισχυριζόμενες παραβιάσεις. Οι συζητήσεις βασίζονται συνήθως σε γραπτές πληροφορίες που υποβάλλονται από μη κυβερνητικές οργανώσεις ή άτομα σύμφωνα με τη διαδικασία "1503".

Οταν οι καταστάσεις είναι αρκετά σοβαρές η Επιτροπή μπορεί να προωθήσει μια έρευνα από αντικειμενικούς εμπειρογνώμονες ή να προσπαθήσει να εγκαθιδρύσει διάλογο με την εμπλεκόμενη Κυβέρνηση, για να πετύχει αλλαγή. Οπου είναι δυνατόν, η Επιτροπή επιδιώκει να παράσχει βοήθεια με τη μορφή των ειδικών συμβούλων, ή με τη μορφή εκπαιδευτικών μαθημάτων ή συνεργασιών, σε Κυβερνήσεις που επιθυμούν να εργαστούν για την πλήρη τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Επιτροπή μελετά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνο σε συγκεκριμένες χώρες αλλά ως παγκόσμια φαινόμενα. Για παράδειγμα, σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανακαλύπτονται να συμβαίνουν σε πολλά μέρη του κόσμου. Σε σχέση με αυτό έχουν εγκαθιδρυθεί, για παράδειγμα, ομάδες εργασίας για να εξετάζουν "εξαφανίσεις" που επεβλήθηκαν ή ήταν αθέλητες και έχουν διοριστεί ειδικοί εισηγητές για να ερευνήσουν αυθαίρετες και συνοπτικές εκτελέσεις καθώς και την άσκηση βασανιστηρίων.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, εφόσον ληφθούν αξιόπιστες πληροφορίες, τα Ηνωμένα Εθνη μπορούν να παρέμβουν κατεπειγόντως προς την Κυβέρνηση που φέρεται ως αναμεμιγμένη, κάνοντας έκκληση για πληροφορίες αναφορικά με εξαφανίσεις, επικείμενες εκτελέσεις - όταν τα ελάχιστα αποδεκτά κριτήρια δε φαίνονται να έχουν τηρηθεί - ή περιπτώσεις βασανιστηρίων. Τέτοιες επείγουσες εκκλήσεις, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν τύχει θετικών ανταποκρίσεων από Κυβερνήσεις.

Εν πάση περιπτώσει, τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν τρόπο να αναγκάσουν Κυβερνήσεις να αλλάξουν τις πρακτικές τους ή την πολιτική τους. Η πειθώ είναι το μόνο εργαλείο που διαθέτει ο Οργανισμός για να επιφέρει βελτιώσεις στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γι'αυτό όλες οι διαδικασίες των Ηνωμένων Εθνών αποσκοπούν στο να συγκεντρώσουν το πειστικό βάρος της γνώμης της διεθνούς κοινότητας στην αναμεμιγμένη Κυβέρνηση.

Τι καταστάσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν διερευνήσει τα Ηνωμένα Έθνη;

Ισχυρισμοί για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Νότιο Αφρική οδήγησαν την Επιτροπή Ανθρωπίνων δικαιωμάτων να ιδρύσει, το 1967, μια ειδική ομάδα εργασίας από ειδικούς να μελετήσουν την κακομεταχείριση των φυλακισμένων και των κρατουμένων στη Νότιο Αφρική. Η ομάδα τεκμηρίωσε αυτούς τους ισχυρισμούς καθώς επίσης και άλλους, αναφορικά με κατάφορες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων σ'αυτή τη χώρα και συνεχίζει να κάνει αναφορά πάνω στην κατάσταση. Επίσης διεξήγαγε ειδική μελέτη στο φυλετικό διαχωρισμό από την άποψη του διεθνούς ποινικού δικαίου προετοιμάζοντας τον δρόμο για την ετοιμασία του προσχεδίου της Διεθνούς Σύμβασης για την Καταστολή και την Τιμωρία του Εγκλήματος του Φυλετικού Διαχωρισμού του 1973.

Το 1968 η Γενική Συνέλευση ίδρυσε επιτροπή από τρία πρόσωπα για να διερευνήσει τις πρακτικές του Ισραήλ που επηρεάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των λαών των κατεχομένων Αραβικών περιοχών. Η επιτροπή ασχολείται ιδιαίτερα με το σεβασμό της Συνθήκης της Γενεύης, του 1949, σε σχέση με την προστασία των Πολιτών σε Καιρό Πολέμου και κάνει εκθέσεις κάθε χρόνο προς τη Συνέλευση πάνω στα ευρήματά της.

Το 1975, η Επιτροπή ίδρυσε ειδική ομάδα εργασίας για να διερευνήσει την κατάσταση στη Χιλή, και κατά τα πρόσφατα χρόνια, ειδικοί εισηγητές ή αντιπρόσωποι έχουν επίσης διοριστεί να διερευνήσουν καταστάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν, Βολιβία, Χιλή, Ελ Σαλβαδόρ, Ισημερινή Γουϊνέα, Γκουατεμάλα, Ιράν και Πολωνία. Οι διερευνήσεις τερματίζονται, όταν κατά την άποψη της Επιτροπής οι καταστάσεις έχουν αλλάξει και οι διερευνήσεις δε δικαιολογούνται πλέον.

Πάρα πολλές άλλες χώρες αντιμετωπίζονται δημόσια από την Επιτροπή μέσα από τις εκθέσεις για εξαφανίσεις, συνοπτικές ή αυθαίρετες εκτελέσεις και βασανιστήρια. Επίσης, σε μη δημόσιες συνόδους, η Επιτροπή συζητά ή έχει συζητήσει πολλές άλλες καταστάσεις.