(Εφημερίδα "ΧΑΡΑΥΓΗ" Κυριακή 13 Ιουνίου, 2004)

Ανυπόστατη και μηδενιστική, χαρακτηρίζει ο Υπουργός Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού Γιώργος Λιλλήκας, την κριτική που δέχθηκε για περί «ετεροβαρούς συμφωνίας» με το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, η οποία, προσθέτει, στηρίζεται στην διαστρέβλωση γεγονότων και στην παραπληροφόρηση.

Στην συνέντευξη που παραχώρησε στην «Χ» μιλά για το περιεχόμενο της συμφωνίας, το κόστος και τα οφέλη που θα αποκομίσει η Κύπρος από την δημιουργία στην Κύπρο ενός Διεθνούς Ινστιτούτου.

Ο Γιώργος Λιλλήκας αναφέρεται στα οφέλη που θα έχει η κυπριακή βιομηχανία αλλά και ο τόπος γενικότερα. Παράλληλα κάνει αναφορά στην νέα στρατηγική έρευνας και τεχνολογίας της κυβέρνησης και στους άξονες που θα ακολουθηθούν.

-  Ποιο το περιεχόμενο της συμφωνίας που επιτεύχθη με το Χάρβαρντ;

Η συμφωνία αναφέρεται στη δημιουργία και λειτουργία στην Κύπρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου για το Περιβάλλον και τη Δημόσια Υγεία σε σύνδεση με τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Ηarvard και τη λειτουργία αντίστοιχου προγράμματος στο Πανεπιστήμιο Ηarvard στη Βοστώνη σε συνεργασία με την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης αναφέρεται σε επιμέρους θέματα όπως η χρηματοδότηση του έργου, η επίβλεψη του Ινστιτούτου, η πνευματική ιδιοκτησία κ.ά.

Για τη γενική επίβλεψη του Ινστιτούτου αναφέρεται ότι αυτή θα γίνεται από Διοικητικό Συμβούλιο, που θα διορίζεται από την Κυβέρνηση και στο οποίο θα υπάρχει ευρεία εκπροσώπηση της επιστημονικής κοινότητας. Την επίβλεψη και διαχείριση του Κυπριακού Προγράμματος για το Περιβάλλον και Δημόσια Υγεία στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Ηarvard (ΗSΡΗ) θα έχει η Σχολή σε συνεννόηση με την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για θέματα έρευνας και κατάρτισης θα συσταθεί ΗSΡΗ, μετά από διαβουλεύσεις με την Κυπριακή Κυβέρνηση, Συμβουλευτικό Επιστημονικό Συμβούλιο, που θα αποτελείται από 6-8 μέλη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου θα αναπτύξει συνεργασίες με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και άλλα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Κύπρου και της περιοχής.

-  Μέσω της συμφωνίας πώς θα βοηθηθεί η κυπριακή βιομηχανία και γενικότερα ο τόπος;

Ο γενικότερος στόχος της Κυβέρνησης είναι η δημιουργία στην Κύπρο των προϋποθέσεων για να καταστεί η χώρα μας Περιφερειακό Κέντρο Ερευνας. Ο στόχος αυτός συνέπεσε με τους στόχους του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ για την ανάπτυξη νέων στρατηγικών συνεργασιών.

Το όφελος που θα προκύψει για την Κύπρο με τη λειτουργία του Ινστιτούτου είναι ότι:

(α)  Η Κύπρος θα αναβαθμισθεί σε σημαντικό ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο στην νευραλγική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας.

(β)  Θα δημιουργηθεί η αναγκαία επιστημονική υποδομή και η ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού με υψηλή επιστημονική κατάρτιση. Σημειώνεται ότι μέσα στα πλαίσια του προγράμματος θα παραχωρούνται μέχρι 10 υποτροφίες ετήσια σε Κύπριους.

(γ)  Θα δοθεί η δυνατότητα σε δημόσιους λειτουργούς του Υπουργείου Υγείας, της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, σε Κύπριους επιστήμονες από το εξωτερικό και από την Κύπρο να απασχοληθούν στην Κύπρο και να μετεκπαιδευτούν σε θέματα Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας.

(δ)  Θα δοθεί η δυνατότητα στην Κυπριακή βιομηχανία και επιχειρήσεις να αναπτύξουν δραστηριότητες σε θέματα Περιβάλλοντος και Τεχνολογίες Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Σημειώνεται ότι το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου θα διεξάγει έρευνες για την Κυπριακή Κυβέρνηση το κόστος των οποίων θα καλύπτεται από το πρόγραμμα.

(ε)  Θα δοθεί η δυνατότητα στην Κύπρο να παίξει ηγετικό ρόλο στη νευραλγική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας, ως η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα της περιοχής.

(στ)  Θα μπορέσει η Κύπρος να διεκδικήσει με επιτυχία σημαντικά κονδύλια από τα Ταμεία Έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

-  Ποιες οι προοπτικές ανάπτυξης της έρευνας στην Κύπρο μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας δεδομένου ότι η έρευνα έχει ένα μηδαμινό ποσοστό 0.02% επί του κυπριακού ΑΕΠ και πρέπει με βάση την Ευρώπη να φτάσει το 3%;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τη σημασία της έρευνας έχει θέσει ως κατώτατο στόχο τη διάθεση του 3% του ΑΕΠ στην έρευνα. Η Κυβέρνηση της Κύπρου έχει θέσει ως άμεσο στόχο για τα επόμενα λίγα χρόνια να διαθέσει το 1% του ΑΠΕ στην έρευνα με απώτερη προοπτική τον Ευρωπαϊκό στόχο. Σημειώνεται ότι το 3% είναι στόχος (μέχρι το 2010) για τον οποίο θα καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες από Ευρωπαϊκής πλευράς να επιτευχθεί ή να πλησιαστεί, χωρίς αυτό να είναι δεδομένο (και με την προϋπόθεση ότι το 2% θα είναι η συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα).

Για την υλοποίηση αυτού του στόχου η Κυβέρνηση διαμόρφωσε μια ολοκληρωμένη στρατηγική η οποία θα δημιουργήσει το περιβάλλον και την υποδομή προσέλκυσης ερευνητικών επενδύσεων. 

Συνοπτικά, η νέα στρατηγική έρευνας και τεχνολογίας της Κυβέρνησης περιστρέφεται γύρω από τους ακόλουθους άξονες:

1) Δημιουργία της απαραίτητης υποδομής για έρευνα, μέσα από την ανάπτυξη Τεχνολογικών Πάρκων.

2) Η ενοποίηση των Κυβερνητικών ερευνητικών προγραμμάτων και υπηρεσιών σ‹ ένα ενιαίο Φορέα. Στόχος η δυνατότητα διαμόρφωσης ενιαίας στρατηγικής, αλλά και αποτελεσματικότερης αξιοποίησης των κρατικών κονδυλίων.

3) Η προσέλκυση στην Κύπρο, ξένων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων παγκόσμιας εμβέλειας και ερευνητών, κυπρίων και ξένων, διεθνούς φήμης, έτσι ώστε η Κύπρος να εξασφαλίσει μια σημαντική θέση στο διεθνή χάρτη της έρευνας και συνεργασία με τις γειτονικές χώρες σε ισότιμη βάση για συμμετοχή στα ερευνητικά προγράμματα.

4) Η αξιοποίηση, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, των διαφόρων Ευρωπαϊκών Ταμείων και Προγραμμάτων Έρευνας.

5) Την εκπαίδευση των Κυπριακών επιχειρήσεων για τη σημασία και αξία της έρευνας, έτσι ώστε να πιστέψουν και να επενδύσουν σ‹ αυτή.

6) Την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας των νέων, οι οποίοι πιο εύκολα μπορούν να αντιληφθούν την έννοια της οικονομίας της γνώσης.

7) Τη σταδιακή ανάπτυξη βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας, τομέα στον οποίο η Κύπρος μπορεί να έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Είναι μέσα σ‹ αυτά τα πλαίσια που εντάσσουμε τις συνεργασίες της Κυπριακής Δημοκρατίας με:

(α) Το Πανεπιστήμιο του Ηarvard για τη δημιουργία στην Κύπρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου για το Περιβάλλον και τη Δημόσια Υγεία σε σύνδεση με τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Ηarvard (ΗSΡΗ) και τη λειτουργία αντίστοιχου προγράμματος στο Πανεπιστήμιο Ηarvard στη Βοστώνη.

(β) Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Νίκαιας και Τεχνολογικού Πάρκου Σοφία-Αντίπολις για να δημιουργηθεί το πρώτο Τεχνολογικό Πάρκο στην Κύπρο.

(γ) Την Κυβέρνηση της Ινδίας για τη δημιουργία στην Κύπρο Πάρκου Πληροφορικής.

(δ) Την Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και με επιστήμονες και προσωπικότητες παγκόσμιου κύρους και ακτινοβολίας για την ίδρυση του Ινστιτούτου Κύπρου το οποίο θα είναι ερευνητικό και εκπαιδευτικό ίδρυμα εξαιρετικής επίδοσης και παγκόσμιας εμβέλειας, με ισχυρό επιστημονικό και τεχνολογικό προσανατολισμό, που αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στη μετεξέλιξη της κυπριακής οικονομίας σε γνωσιοκεντρική (Κnowledge based economy), μέσω της παραγωγής ιδεών, και της μεταφοράς τους από το Ινστιτούτο σε νέες επιχειρησιακές γνωσιοκεντρικές μονάδες για μετασχηματισμό τους σε εμπορεύσιμα προϊόντα. Επίσης εξετάζονται οι πιο κάτω προτάσεις:

(i)  Πρόταση από Καθηγήτρια/ Ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου για την Ανάπτυξη ενός Κυπριακού Κέντρου Βιοτεχνολογίας και γενικότερα για την αναδιάρθρωση των υπηρεσιών έρευνας και ανάπτυξης στην Κύπρο.

(ii)  Πρόταση από το Πανεπιστήμιο Νότιας Καλιφόρνιας (USC) για συνεργασία με εκπαιδευτικά και βιομηχανικά ιδρύματα στην Κύπρο στον τομέα των πολυμέσων (multimedia).

(iii)  Πρόταση Κύπριου Καθηγητή σε αμερικανικό Πανεπιστήμιο, για τη δημιουργία ερευνητικών κέντρων στην Κύπρο και πιο ειδικά τη δημιουργία του Κυπριακού Βιοϊατρικού Ινστιτούτου.

-  Πόσο θα στοιχίσει η όλη συμφωνία με το Χάρβαρντ και πώς σχολιάζετε τις επικρίσεις που δεχτήκατε από μερίδα του τύπου περί «ετεροβαρούς συμφωνίας»;

Με βάση τη συμφωνία αυτή, η Κυπριακή Δημοκρατία θα διαθέσει το ποσό των £ 17 εκ. (US$ 34 εκ.) σε περίοδο 10 χρόνων για την υλοποίηση της πρότασης και προβλέπεται ότι κατά τη διάρκεια της 10ετίας θα εξευρεθεί από τις άλλες προαναφερθείσες πηγές (ερευνητικές δραστηριότητες, εισφορές από επιχειρηματικές συνεργασίες, ιδιωτικές φιλανθρωπικές εισφορές, έσοδα από τη διεξαγωγή σεμιναρίων και τη μεταφορά της τεχνολογίας) πρόσθετο ποσό £ 10,5 εκ. (US$ 21 εκ.).

Επιπρόσθετα, η Κυπριακή Δημοκρατία θα αναλάβει και τη χρηματοδότηση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου μετά τον τρίτο χρόνο λειτουργίας του αφού στα αρχικά στάδια οι στεγαστικές ανάγκες του Ινστιτούτου θα καλύπτονται με την ενοικίαση του απαραίτητου χώρου. Το κόστος των κτιριακών εγκαταστάσεων υπολογίζεται γύρω στα 2 εκατομμύρια λίρες και θάναι ιδιοκτησία του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου.

Σημειώνεται ότι η κρατική χορηγία αποτελεί και μια έμπρακτη επιβεβαίωση εκ μέρους της Κυβέρνησης προς τους πιθανούς διεθνείς χρηματοδότες για τη σημασία που αποδίδει η Κυβέρνηση στο έργο με στόχο την προσέλκυση χορηγιών και από άλλες πηγές με σκοπό την οικονομική ενίσχυση στην πιο κρίσιμη πτυχή του έργου.

Από τα 17 εκατομμύρια που θα παραχωρήσει η Κυβέρνηση στα 10 χρόνια, θα δημιουργηθεί ένα αποθεματικό ύψους περίπου 14 εκατομμυρίων λιρών, από το οποίο θα χορηγούνται και μετά τα πρώτα 10 χρόνια οι έρευνες και οι υποτροφίες προς τους Κύπριους. Αν κάποιος υπολογίσει το κόστος των υποτροφιών και της έρευνας και μετά τα 10 πρώτα χρόνια, ουσιαστικά θα διαπιστώσει ότι η χορηγία του Κράτους στρέφεται προς την Κύπρο και τους Κύπριους και όχι προς οποιοδήποτε τρίτο.

Οι επικρίσεις για περί ετεροβαρούς συμφωνίας θα ήταν σοβαρές αν υπογράφετο το κείμενο στη μορφή που είχε διαβιβαστεί στη Νομική Υπηρεσία. Το γεγονός ότι ζητήθηκαν από το Υπουργεί Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού οι απόψεις της Νομικής Υπηρεσίας, ως της πλέον αρμοδίας, σε θέματα συμφωνητικών κειμένων δείχνει ακριβώς και τη σοβαρότητα με την οποία ενεργούμε. Η σοβαρότητα φαίνεται ακόμη περισσότερο στο διαπραγματευτικό χρόνο που έχουν αναλώσει, τις περισσότερες φορές εκτός ωραρίου εργασίας, οι αρμόδιοι λειτουργοί του Υπουργείου για να ετοιμαστεί για υπογραφή ένα συμφωνητικό έγγραφο όπως είναι η συμφωνία με το Χάρβαρντ. Σχεδόν όλες οι εισηγήσεις της Γενικής Εισαγγελίας έχουν συμπεριληφθεί στην τελική Συμφωνία. Η καλόπιστη κριτική είναι ευπρόσδεκτη και δημιουργική. Κανένας όμως δεν έχει το δικαίωμα να μειώνει το κύρος της χώρας μας με την αποστολή ανώνυμων ηλεκτρονικών μηνυμάτων στο εξωτερικό για ικανοποίηση προσωπικών φιλοδοξιών ή άλλων σκοπών. Εν πάσει περιπτώσει, η ανυπόστατη και μηδενιστική κριτική δύο τουλάχιστον εφημερίδων, στηρίζεται στη διαστρέβλωση γεγονότων και στην παραπληροφόρηση. Κάποιοι βλέπουν και κρίνουν τα πάντα μέσα από ένα αντικυβερνητικό τυφλό πάθος.