|
ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΧΑΡΒΑΡΝΤ "Μέκκα Ευκαιριών για επιστήμονες και εκπαιδευτικούς Συνέντευξη
στον Πέτρο Θεοχαρίδη από τον Φίλιπ
Δημοκρίτου, καθηγητή (Εφημερίδα "Φιλελεύθερος online" Κυριακή 27 Ιουνίου 2004) |
|
|
Η συμφωνία μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Πανεπιστημίου Χάρβαρντ για την δημιουργία διεθνούς ερευνητικού ιδρύματος στη Κύπρο είναι γεγονός. Ωστόσο, λίγα γνωρίζουμε για το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας και κυρίως για το τι προβλέπει για τη Κύπρο. Ως συνδετικός κρίκος αλλά και καταλύτης για τη πολύκροτη συμφωνία θεωρείται ο Κύπριος καθηγητής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Φίλιπ Δημοκρίτου, από τον οποίο ο «Φ» ζήτησε τις δικές του απόψεις και θέσεις, που προφανώς απεικονίζουν και την αντίληψη που επικρατεί στο κορυφαίο ακαδημαϊκό ίδρυμα σε σχέση με την συμφωνία με τη Κύπρο. |
|
|
|
|
- Ποια είναι τα οφέλη που μπορεί να έχει η Κύπρος, από τη συμφωνία για τη ίδρυση Κέντρου του Χάρβαρντ στο νησί μας. Δημόσια εκφράζονται κάποιες ανησυχίες αλλά και τίθενται διάφορα ερωτήματα. Κατανοώ πλήρως τις ανησυχίες που εκφράζονται και ενδεχομένως και εγώ ο ίδιος να εξέφραζα παρόμοιες ανησυχίες εφόσον δεν θα είχα ενώπιόν μου επαρκή πληροφόρηση για τα οφέλη από αυτή τη συνεργασία Υπό αυτές τις συνθήκες το ελάχιστο που μπορεί να δημιουργηθεί είναι μία υγιής περιέργεια. Ενδεχομένως στη παρούσα συνέντευξη να μπορέσω να απαντήσω σε κάποιες από τις ανησυχίες. Να μου επιτρέψετε να υπογραμμίσω αρχικά, πως η συνεργασία, μεταξύ της Κυβέρνησης της Κύπρου και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, αποσκοπεί στην ουσιαστική ανάπτυξη ερευνητικής υποδομής στη Κύπρο, ικανοποιώντας βασικές ανάγκες του νησιού προς αυτή τη κατεύθυνση. Επίσης θα δώσει την δυνατότητα στο επιστημονικό δυναμικό της Κύπρου να αντιμετωπίσει και να δώσει απαντήσεις σε τοπικές και διεθνείς ανησυχίες για θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας. Να σημειώσουμε ακόμα ότι πρόκειται για μία πρωτοβουλία, που θα δημιουργήσει μία Μέκκα ευκαιριών για τους επιστήμονες, τους εκπαιδευτικούς αλλά και άλλους που ασχολούνται στη καθημερινή τους πρακτική με συναφή προβλήματα. Ιδιοκτήτης του ιδρύματος είναι ο λαός της Κύπρου και πρέπει να είναι σαφές ότι το ίδρυμα θα ανοίξει τις πόρτες του σε όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα στην Κύπρο και θα συνεργαστεί με αυτά για την έρευνα και την ανάπτυξη. Πιστεύουμε ότι αυτό θα αποτελέσει σημαντικό στήριγμα στις προσπάθειές τους για ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών και θα συνεισφέρει στην αναβάθμιση του επιστημονικού δυναμικού της περιοχής. Αυτή η πρωτοβουλία δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ενέργεια που θα εμποδίσει τη πρόσβαση του Πανεπιστημίου Κύπρου και των άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από τις πηγές κυβερνητικής ή κοινοτικής χρηματοδότησης. Αντίθετα, η πρωτοβουλία θα ενισχύσει τις δυνατότητές τους να απορροφήσουν περισσότερες χρηματοδοτήσεις για ερευνητικά προγράμματα. Να σημειώσουμε ακόμα ότι, μια άλλη πτυχή της πρωτοβουλίας είναι να βοηθήσει στη από κοινού ανάπτυξη των διεθνών εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα προσελκύσουν περισσότερους σπουδαστές από την ολόκληρη περιοχή. |
|
|
- Για τον Κύπριο απλό πολίτη θα υπάρξουν άμεσα ή έμμεσα οφέλη δεδομένου του χαρακτήρα του Κέντρου, που θα επικεντρωθεί σε θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας. Θα διαπιστώσετε, ότι τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη της συμφωνίας είναι εκτεταμένα. Η ανταμοιβή δεν σταματά εκεί. Ακόμα περισσότερα θα είναι τα μακροχρόνια οφέλη για τον πληθυσμό από την λειτουργία του Κέντρου, σε θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας.
Όλοι θα συμφωνήσουμε ότι η Κύπρος είναι μία ακμάζουσα νήσος, με ανεπτυγμένη οικονομία και μορφωμένο εργατικό δυναμικό. Η οικονομική της ανάπτυξη όμως δεν συνοδεύτηκε από το κατάλληλο πακέτο μέτρων και πρωτοβουλιών για προστασία και διατήρηση του οικοσυστήματος, κάτι που πρέπει να γίνει προτού η κατάσταση επιδεινωθεί, οπότε θα είναι πλέον πολύ αργά. Τα συγκεκριμένα ζητήματα περιβαλλοντικής και δημόσιας υγείας που απασχολούν την Κύπρο σήμερα αφορούν στη ποιότητα νερού, τον έλεγχο της βιομηχανικής ρύπανσης και διαχείρισης περιβαλλοντικών κινδύνων, ο έλεγχος της ποιότητας της ατμόσφαιρας, η διαχείριση των αποβλήτων και επαγγελματικοί κίνδυνοι. Η έρευνα και η επικέντρωση επ' αυτών των θεμάτων, δημιουργεί ακόμα και την ανάγκη, αλλά και την ευκαιρία για συμμόρφωση με τους πιο απαιτητικούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς, που θέτει προστακτικά η Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Κύπρο μετά την ένταξή της. Επίσης, έχοντας υπόψη μας ότι ο τουρισμός έχει μετατραπεί στον πιο σημαντικό τομέα οικονομικής δραστηριότητας στην Κύπρο, μετά από μία πολύ γρήγορη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό έχει οδηγήσει και σε ποικίλες περιβαλλοντικές επιδράσεις που πρέπει να εξεταστούν προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρές, εκτενείς και αμετάκλητες ζημιές. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι υψίστης σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου, για ανάπτυξη μιας ζωντανής και αειφόρου, βιώσιμης τουριστικής βιομηχανίας στο νησί. Η ανάγκη για να αναπτυχθεί στην Κύπρο μια νέα γενιά εμπειρογνωμόνων σε αυτόν τον τομέα είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική της ανάπτυξη. Σε αυτό το στάδιο, το επιστημονικό δυναμικό στη Κύπρο δεν είναι επαρκές, ούτε και έχει στο σύνολό του το απαραίτητο επίπεδο για να ικανοποιήσει τις ανάγκες της Κύπρου. Επιπλέον, πολλοί κρατικοί αλλά και ιδιώτες επαγγελματίες πρέπει να εκπαιδευθούν στα ζητήματα περιβαλλοντικής και δημόσιας υγείας για να βοηθήσουν στη διακυβέρνηση αλλά και στη διαμόρφωση πολιτικής. Η πρωτοβουλία συνεργασίας μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, θα λειτουργήσει σε στενή συνεργασία με ένα ευρύ φάσμα των διεθνών Οργανισμών όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΟΗΕ, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) και άλλους. Η έρευνα θα εστιαστεί σε θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας στην Κύπρο και τις χώρες της περιοχής. Η Κύπρος έχει ήδη δεσμευτεί, με τη βοήθεια της Ε.Ε ύψους £1.263.000, να δημιουργήσει την απαραίτητη υποδομή με την οποία θα συμμορφωθεί με τα περιβαλλοντικά πρότυπα της Ε.Ε., σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα. Η Κυπριακή Δημοκρατία δημιούργησε προς αυτή τη κατεύθυνση και το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και Τεχνολογίας για να συντονίσει και να υποστηρίξει τις ερευνητικές δραστηριότητες. Συνοψίζοντας, η νέα πρωτοβουλία θα προσελκύσει σημαντική οικονομική ενίσχυση από διεθνείς και κοινοτικούς πόρους, θα είναι πολύ χρήσιμη και για το νησί τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Η χρηματοδότηση θα επενδυθεί και θα χρησιμοποιηθεί για να βελτιώσει το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, θα προωθήσει τη ανέλιξη των επιστημόνων και όσων ασχολούνται με θέματα περιβάλλοντος και ιατρικών υπηρεσιών, ενώ θα ενισχύσει και τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας. Παράλληλα, με την συνεχή ωρίμανση του διεθνούς ιδρύματος στη Κύπρο, θα αυξάνεται σταθερά και το εκτόπισμά του, ενώ θα γίνεται και συνεχώς πιο προσιτό. Θα μετατραπεί σε σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο και θα διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στα ηγετικά καθήκοντα που αναλαμβάνει η Κύπρος στην Ανατολική Μεσόγειο μετά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. |
|
|
- Σε ποιους τομείς της έρευνας θα επικεντρωθεί το διεθνές ίδρυμα στη Κύπρο; Οι επιστήμονες από το Χάρβαρντ, τη Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή, θα επικεντρωθούν στη δημιουργία εξειδικευμένων αλλά και πολυεθνικών ερευνητικών ομάδων που θα ασχοληθούν με θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στη έρευνα και την απόκτηση γνώσης και εμπειρίας στους τομείς της ποιότητας του αέρα, της διαχείρισης και της ποιότητας του νερού, των στερεών και επιβλαβών αποβλήτων, της ανάλυσης των κύκλων ζωής, της ανάλυσης και της αξιολόγησης περιβαλλοντικών κινδύνων, της βιομηχανικής υγιεινής, της εργονομίας, της επιδημιολογίας, της βιοστατιστικής, της περιβαλλοντικής τοξικολογίας, της περιβαλλοντικής διαχείρισης και άλλων βασικών επιστημονικών θεμάτων. Η σύσταση ενός τέτοιας εμβέλειας ερευνητικού ιδρύματος από το μηδέν, είναι ένας προκλητικός στόχος και απαιτεί πολλά και καλά προγραμματισμένα βήματα. Για το λόγο αυτό αναπτύξαμε μία πολυετή στρατηγική με εξασφαλισμένους πόρους, εξοπλισμό, χώρο και γνώση. Η συμφωνία προβλέπει τη σύσταση μιας επιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής που θα καθοδηγήσει την πρωτοβουλία στην οποία θα συμμετέχουν κορυφαίοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο, στη σύσταση και τη δραστηριότητα της οποίας θα έχει ενεργό ρόλο η Κύπρος. |
|
|
- Τι προβλέπεται στη συμφωνία για την εκπαίδευση κυπρίων στο Χάρβαρντ; Τόσο μέσω του διεθνούς ιδρύματος στην Κύπρο, όσο και μέσω της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ στη Βοστόνη, η πρωτοβουλία θα παρέχει τη δυνατότητα για κορυφαίου επιπέδου εκπαίδευση και κατάρτιση στην περιβαλλοντική, επαγγελματική, και δημόσια υγεία. Επίσης, μονοετή προγράμματα δίδουν τη δυνατότητα σε Κυπρίους να αποκτήσουν διδακτορικούς βαθμούς και να συμμετάσχουν σε μεταδιδακτορική ερευνητική κατάρτιση στο Χάρβαρντ. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 10 ετών, περίπου 50 σπουδαστές από την Κύπρο και την περιοχή θα λάβουν υποτροφίες για σπουδές στο Χάρβαρντ, έτσι θα επιστρέψουν στη Κύπρο με νέες γνώσεις και δεξιότητες. |
|
|
- Η πρωτοβουλία θα συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και άλλα τοπικά ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα; Βέβαια. Έχουμε ήδη συζητήσει διάφορα θέματα με το Πανεπιστήμιο Κύπρου και έχουμε προτείνει την υπογραφή διμερούς συμφωνίας συνεργασίας για τα ερευνητικά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Είμαστε επίσης σε επαφή με άλλα ερευνητικά ιδρύματα στην Κύπρο, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή για να κάνουμε το ίδιο πράγμα. |
|
|
- Η Κυβέρνηση στην Κύπρο, παρά τις προτροπές, δεν έχει δημοσιοποιήσει τη συμφωνία μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Χάρβαρντ. Αυτό δημιουργεί εύλογες απορίες για το περιεχόμενό της. Ερωτηματικά τίθενται και ως προς την επιλογή της Κύπρου από πλσευράς του ακαδημαϊκού ιδρύματος που εκπροσωπείτε. Η δημοσιοποίηση της συμφωνίας αποτελεί θέμα που αφορά στη Κυβέρνηση της Κύπρου. Δεν γνωρίζω τα κυβερνητικά πρωτόκολλα ή τις πρακτικές που ακολουθούνται από την κυπριακή κυβέρνηση σε σχέση με την δημοσιοποίηση παρόμοιων συμφωνιών. Όμως, το Πανεπιστήμιό μας έχει επικεντρωθεί τα τελευταία τρία χρόνια, στην ιδέα της ίδρυσης ενός διεθνούς ερευνητικού κέντρου στην ανατολική Μεσόγειο. Διερευνήθηκαν ενδεχόμενα για διάφορες πιθανές χώρες στη περιοχή. Γιατί επιλέξαμε την Κύπρο; Η Κύπρος είναι πλήρες μέλος της Ε.Ε., έχει μια στρατηγική γεωγραφική θέση και άριστες ξένες σχέσεις με όλες τις χώρες στην περιοχή, διαθέτει καλά κατηρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό και η κυβέρνησή της χώρας σε ανώτατο επίπεδο εξέφρασε και έδειξε προθυμία για συνεργασία σε αυτή την διεθνή πρωτοβουλία. Η πρότασή μας υποβλήθηκε και στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου και στην κυβέρνηση, στις αρχές Ιανουαρίου 2003, πριν τις τελευταίες προεδρικές εκλογές στη Κύπρο. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και της κυβέρνησης της Κύπρου τόσο κατά το 2003 όσο και κατά το τρέχον έτος, ήταν ανοικτές προς συζήτηση όλες οι προτάσεις μας, τόσο για το υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, - αρμόδιο για τα θέματα έρευνας και τεχνολογίας - όσο και για τα υπουργεία Υγείας, Παιδείας και Οικονομικών. Επίσης προσπαθήσαμε στις συζητήσεις να έχουμε επαφές με το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα στην περιοχή. Κάναμε ό,τι μπορούσαμε ώστε να καταστήσουμε τη διαδικασία όσο το δυνατόν περισσότερο διάφανη. Όπως πιθανώς ήδη ξέρετε, σε δύο διαδοχικές περιπτώσεις, αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου του Χάρβαρντ επισκέφτηκε την Κύπρο και υπέβαλε ανοικτά την πρότασή μας. Αυτή παραδόθηκε στον υπουργό Παιδείας, στην υπουργό Υγείας, στον υπουργό των Οικονομικών, σε ανώτερους υπαλλήλους του Γραφείου Προγραμματισμού, αλλά και εκπροσώπους του Πανεπιστημίου Κύπρου. Οι εκπρόσωποι του Χάρβαρντ συμμετείχαν επίσης στις συνεντεύξεις Τύπου στη Λευκωσία ενημερώνοντας για τα μελλοντικά σχέδια σε σχέση με αυτή τη συνεργασία. Μπορώ να σας βεβαιώσω ότι δεν είχαμε λόγο να κρύψουμε οτιδήποτε αφορά στις προθέσεις και τα σχέδια μας. Αντιλαμβάνομαι ότι οι οικονομικές πτυχές της συμφωνίας είναι εκείνες που έχουν προκαλέσει κυρίως τις ανησυχίες και αυτό είναι πλήρως κατανοητό. Θέλω να σας δώσω μια σαφή και ακριβή εικόνα των προβλέψεων της συμφωνίας. Ολόκληρος ο δεκαετής προϋπολογισμός της πρωτοβουλίας είναι περίπου 55 εκατομμύρια δολάρια. Η κυβέρνηση της Κύπρου δεσμεύεται να διαθέσει 3,4 εκατομμύρια δολάρια ετησίως ή συνολικά 34 εκατομμύρια δολάρια κατά τη δεκαετία. Τα υπόλοιπα 21 εκατομμύρια δολάρια αφορούν τη πλευρά μας και θα προέλθουν κυρίως από ερευνητικές επιχορηγήσεις, δίδακτρα και δραστηριότητες αύξησης κεφαλαίων. Φυσικά, μία συμβολή ύψους 3,4 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας, αντιλαμβάνομαι ότι είναι σημαντική για μια μικρή χώρα όπως την Κύπρο. Το μεγαλύτερο μέρος των 34 εκατομμυρίων δολαρίων από τη συμβολή της Κύπρου θα καταλήξει σε δύο χρηματοδοτήσεις, εκ των οποίων η μία είναι το πρόγραμμα Χάρβαρντ - Κύπρου στις ΗΠΑ και η άλλη το διεθνές ίδρυμα στην Κύπρο. Η πρώτη χρηματοδότηση θα επεκτείνεται ουσιαστικά πολύ πέραν της περιόδου των δέκα ετών, είναι απεριόριστης χρονικής διάρκειας και αποσκοπεί στην υποστήριξη με υποτροφίες για σπουδαστές από την Κύπρο για σπουδές διδακτορικού επιπέδου στο Χάρβαρντ. Η δεύτερη χρηματοδότηση θα υποστηρίξει την έρευνα και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες και μετά τα πρώτα 10 έτη οικονομικά την υλοποίηση του προγράμματος του διεθνούς ιδρύματος, που θα ανήκει ουσιαστικά στη Κύπρο, όπως και για υποτροφίες σε Κυπρίους. Μια άλλη σημαντική πτυχή της συμφωνίας είναι ότι η κυβέρνηση της Κύπρου έχει το δικαίωμα να δέχεται επιχορηγήσεις και δωρεές από άλλες χώρες και ιδρύματα της περιοχής ώστε να συμπληρώσει τα 34 εκατομμύρια δολάρια που αποτελούν την δική της συμβολή. Η οικονομική διαφάνεια είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της συμφωνίας. Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ κάθε έτος θα υποβάλει μια λεπτομερή έκθεση περιγράφοντας πώς ξοδεύτηκε κάθε ένα δολάριο. Το ίδιο θα γίνεται και με το διεθνές ίδρυμα στην Κύπρο. Η κυβέρνηση της Κύπρου έχει δεσμευτεί να δημιουργήσει με κόστος που υπολογίζεται περίπου στα 8 εκατομμύρια δολάρια. Υπάρχει πρόβλεψη για κοινή προσπάθεια Κύπρου - Χάρβαρντ για αύξηση των κεφαλαίων του διεθνούς ιδρύματος, ώστε να καλυφθούν οι δαπάνες της υποδομής. Όλη η κτιριακή υποδομή, όπως και άλλος εξοπλισμός του ιδρύματος στην Κύπρο, αλλά και το ίδιο το ίδρυμα, ανήκουν στη Κύπρο και δεν θα αποτελούν περιουσία του Χάρβαρντ. |
|
