Ποια είναι η διαδικασία παρακολούθησης της τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα συμβαλλόμενα μέρη των Συμφώνων;

Οι συμβαλλόμενες Χώρες μέρη έχουν υποχρέωση κάτω και από τα δύο Σύμφωνα να αναφέρουν περιοδικά στα διεθνή σώματα τα μέτρα που έχουν πάρει, την πρόοδο που έχουν κάνει και κάθε δυσκολία που αντιμετώπισαν στην προσπάθεια να εκπληρώσουν τις πρόνοιες των Συμφώνων.

Αν και το Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα δεν εγκαθίδρυσε ένα σώμα επίβλεψης, Χώρες μέρη στέλλουν εκθέσεις στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος τις διαβιβάζει στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο και στους αρμόδιους ειδικούς εμπειρογνώμονες. Το 1985, το Συμβούλιο εγκαθίδρυσε Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, αποτελούμενη από 18 ανεξάρτητους ειδικούς, για να μελετούν και να συζητούν τις εν λόγω εκθέσεις με τις Χώρες μέρη και να κάνουν εισηγήσεις γενικής φύσης στο Συμβούλιο. Η Επιτροπή είχε την πρώτη της σύνοδο το 1987.

Το Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, από την άλλη, συνέστησε ένα ειδικό σώμα για εκθέσεις, στο οποίο οι συμβαλλόμενες Χώρες μέρη πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις περιοδικά αναφορικά με την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην επικράτειά τους. Αυτή η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που αποτελείται από 18 ανεξάρτητους ειδικούς, ανασκοπεί τις εκθέσεις, τις συζητά με την ενδιαφερόμενη συμβαλλόμενη Χώρα μέρος και αποστέλλει γενικά σχόλια στις Χώρες και στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο. Η Επιτροπή είχε την πρώτη της σύνοδο το 1977.

Εάν δύο Χώρες μέρη του Σύμφωνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα διαφωνούν, για το κατά πόσο μια από αυτές εκπληρεί τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο, τότε η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μπορεί να εμπλακεί στο θέμα. Η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει διευθέτηση, βασισμένη στο σεβασμό των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στο Σύμφωνο. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, η Επιτροπή, με τη συναίνεση των ενδιαφερομένων μερών, μπορεί να διορίσει Επιτροπή συμφιλίωσης για να βοηθήσει τις χώρες να φθάσουν σε λύση.

Τον Αύγουστο του 1987, 21 χώρες αποδέκτηκαν αυτή τη διαδικασία. Καμιά παρόμοια διαδικασία δεν προβλέπεται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα.

Μπορεί ένα άτομο να υποβάλει καταγγελία στα Ηνωμένα ΄Εθνη για παραβίαση δικαιώματος που προστατεύεται από συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών;

Ναι. Τρεις συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών που είναι τώρα σε ισχύ προβλέπουν αυτή τη δυνατότητα: Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη ΄Ολων των Τύπων Φυλετικών Διακρίσεων και η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και Αλλης Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας. Οι διαδικασίες είναι οι ακόλουθες:

Κάτω από το Προαιρετικό Πρωτόκολλο, ένα άτομο μπορεί να υποβάλει παράπονο, αλλά μόνο αν η Κυβέρνηση που καταγγέλλεται έχει επικυρώσει και το Σύμφωνο και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο του Συμφώνου. Μέχρι στιγμής (1987) 38 χώρες το έχουν πράξει. ΄Ετσι, αν η Joan Smith πιστεύει ότι το δικαίωμα της για ελευθερία έκφρασης έχει παραβιαστεί από την Κυβέρνηση και προσπάθησε, χωρίς επιτυχία να εξασφαλίσει ικανοποίηση μέσα στη χώρα της και αν αυτή η χώρα είναι μέρος και του Συμφώνου και του Πρωτοκόλλου, μπορεί η Joan Smith να υποβάλει καταγγελία στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Επιτροπή θα εξετάσει, σε κλειστή συνεδρία, την καταγγελία μαζί με κάθε πληροφορία που θα υποβληθεί από την Κυβέρνηση της χώρας. Η Επιτροπή θα αποστείλει στην Joan Smith και στην Κυβέρνηση της τις απόψεις της ως προς το κατά πόσο οι πρόνοιες του Συμφώνου έχουν τύχει σεβασμού. Η Επιτροπή θα περιλάβει τις εν λόγω απόψεις στην ετήσια δημόσια έκθεσή της προς τη Γενική Συνέλευση.

Η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης όλες τις απόψεις και τις αποφάσεις με τις οποίες κηρύσσονται τα παράπονα ως μη αποδεκτά καθώς και διάφορες ενδιάμεσες αποφάσεις σε μια σειρά που έχει τον τίτλο "Επιλεγμένες Αποφάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάτω από το Προαιρετικό Πρωτόκολλο".

Κάτω από τη Σύμβαση για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων όλων των Τύπων, ένα άτομο ή ομάδα ατόμων μπορεί να υποβάλει καταγγελία στην Επιτροπή για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, δηλώνοντας ότι τα δικαιώματά του που προβλέπονται από τη Σύμβαση έχουν παραβιαστεί. Αυτό είναι δυνατόν και πάλιν, εφόσον η χώρα εναντίον της οποίας γίνεται η καταγγελία είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης και έχει αποδεκτεί την προαιρετική διαδικασία καταγγελιών. Ο παραπονούμενος, για να τύχει ακρόασης πρώτα, πρέπει να έχει προσπαθήσει χωρίς επιτυχία να εξασφαλίσει επανόρθωση μέσα στην εν λόγω χώρα. Τον Αύγουστο του 1987, 12 χώρες είχαν αποδεικτεί αυτή την προαιρετική διαδικασία.

Κάτω από τη Σύμβαση εναντίον των Βασανιστηρίων και Αλλης Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας, προσφέρονται παρόμοιες διαδικασίες παραπόνων. Αν, λοιπόν, μια συμβαλλόμενη Χώρα μέρος αποδέκτηκε τη Σύμβαση, ένα άτομο που υπόκειται στη δικαιοδοσία της συμβαλλόμενης Χώρας μέρους, μπορεί να υποβάλει καταγγελία στην Επιτροπή ενάντιον των Βασανιστηρίων, ότι είναι θύμα παραβίασης της Σύμβασης από τη συμβαλλόμενη Χώρα μέρος. ΄Οπως και στις άλλες διαδικασίες, πρέπει πρώτα να επιζητηθεί επανόρθωση χωρίς επιτυχία στη χώρα την οποία αφορούν οι καταγγελίες. Τον Αύγουστο του 1987, 7 χώρες αποδέκτηκαν τη Σύμβαση.

Αυτές οι διαδικασίες καταγγελιών είναι μια νέα εξέλιξη στο διεθνή νόμο. Πριν από την επικύρωση του χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ήταν σχεδόν αδιανόητο ότι ένας απλός πολίτης θα μπορούσε να καταγγείλει σε ένα διεθνές σώμα την ίδια την κυβέρνησή του.