Υπάρχει σύμβαση εναντίον των βασανιστηρίων;

Ναι. Το 1984 η Συνέλευση υιοθέτησε Σύμβαση εναντίον των βασανιστηρίων και Άλλης Σκληρής, Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας. Η Σύμβαση - που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 1987 - ορίζει ως βασανιστήρια κάθε πράξη με την οποία επιβάλλεται σκόπιμα ισχυρός σωματικός ή πνευματικός πόνος ή δυστυχία με την υποκίνηση ή τη συγκατάθεση κάποιου που ενεργεί υπό μια επίσημη ιδιότητα, με σκοπό να πάρει πληροφορίες ή ομολογία ή για να τιμωρήσει, να εκφοβίσει ή να εξαναγκάσει ή για οποιοδήποτε λόγο που βασίζεται σε διακρίσεις. Τα βασανιστήρια "δεν περιλαμβάνουν τον πόνο ή την ταλαιπωρία που απορρέουν ή ενυπάρχουν ή προέρχονται από νόμιμες κυρώσεις", προσθέτει η Σύμβαση.

Κράτη μέρη της Σύμβασης πρέπει να αποτρέπουν τα βασανιστήρια στην επικράτειά τους και να διασφαλίζουν ότι τα βασανιστήρια είναι τιμωρητέα διά νόμου. Δεν μπορεί να γίνει επίκληση εξαιρετικών περιστάσεων, όπως ο πόλεμος, η απειλή πολέμου, η εσωτερική πολιτική αστάθεια ή άλλη έκτακτη ανάγκη για δικαιολόγηση των βασανιστηρίων. Ούτε μπορεί ο βασανιστής να συγχωρεθεί, λόγω του ότι ενεργούσε κατ' εντολή. Σε ειδικό κείμενο η Σύμβαση προβλέπει ότι ύποπτοι βασανιστές θα πρέπει να εκδίδονται για να δικάζονται για τα εγκλήματά τους ή, αν δεν εκδίδονται, θα πρέπει να δικάζονται στα δικαστήρια οποιασδήποτε χώρας μέρους της Σύμβασης.

Η Σύμβαση ιδρύει δεκαμελή Επιτροπή εναντίον των Βασανιστηρίων, η οποία επιφορτίζεται με την εξέταση εκθέσεων, από συμβαλλόμενες χώρες μέρη, πάνω στα μέτρα που έχουν πάρει για να προσδώσουν αποτελεσματικότητα στη Σύμβαση.

Η Σύμβαση προβλέπει, επίσης, τη διεθνή διερεύνηση αξιόπιστων εκθέσεων για ισχυρισμούς βασανιστηρίων, που περιλαμβάνουν επισκέψεις, σε οποιαδήποτε Χώρα μέρος, της Επιτροπής εναντίον των Βασανιστηρίων. Τα συμβαλλομενα Κράτη μέρη μπορούν , κατά την επικύρωση, να αποσυρθούν από αυτή την τελευταία πρόνοια. Επιπρόσθετα, η Επιτροπή μπορεί να εξετάζει παράπονα από άτομα ότι οι πρόνοιες της Σύμβασης παραβιάζονται, καθώς επίσης και παράπονα από συμβαλλόμενη Χώρα μέρος ότι μια άλλη συμβαλλόμενη Χώρα δε συμμορφώνεται σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, νοουμένου ότι η καταγγελόμενη Χώρα μέρος έχει αποδεχτεί αυτές τις προαιρετικές διαδικασίες. Μέχρι τον Αύγουστο του 1987, 23 Χώρες είχαν επικυρώσει ή προσχώρησαν στη Σύμβαση, ενώ 7 είχαν αποδεχτεί τη διαδικασία ατομικής προσφυγής.

Τι έχουν κάνει τα Ηνωμένα ΄Εθνη για τα "εξαφανισθέντα" πρόσωπα;

Η Γενική Συνέλευση, το 1978, εκφράζοντας βαθιά ανησυχία πάνω στις εκθέσεις για εξαφανίσεις προσώπων σε διάφορα μέρη του κόσμου - ως αποτέλεσμα, όπως αναφέρεται, των καταχρήσεων από μέρους των οργάνων της τάξης ή των αρχών ασφαλείας ζήτησε από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να μελετήσει το ζήτημα και να κάνει εισηγήσεις. Το 1980 η Επιτροπή συνέστησε ομάδα εργασίας για τις εξαφανίσεις. Η ομάδα εξετάζει πληροφορίες που λαμβάνει από συγγενείς των αγνοουμένων προσώπων, από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλες πηγές που αφορούν ισχυρισμούς για εξαφανίσεις, και υποβάλλει τις επαρκώς τεκμηριωμένες υποθέσεις στις ενδιαφερόμενες Κυβερνήσεις, καλώντας τις να διεξάγουν έρευνες και να πληροφορήσουν την ομάδα για τα αποτελέσματα. Η ομάδα εργασίας έχει επίσης, επισκεφτεί χώρες για μελέτη της κατάστασης των εξαφανίσεων και, όταν πραγματοποιεί επισκέψεις, συναντάται με κυβερνητικούς αξιωματούχους, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγγενείς των εξαφανισθέντων.

Η ομάδα μέσα στα πλαίσια της "διαδικασίας επείγουσας δράσης" μπορεί να διαβιβάσει άμεσα, με τηλεγράφημα ή επιστολή, οποιεσδήποτε επείγουσες εκθέσεις που λαμβάνονται μεταξύ των συνόδων, στην Κυβέρνηση της χώρας που σχετίζεται. Η ομάδα εργασίας έχει πληροφορηθεί για περιπτώσεις όπου τέτοιες εκκλήσεις βοήθησαν να σωθούν ζωές.

Τι έχουν κάνει τα Ηνωμένα Έθνη για τις αυθαίρετες εκτελέσεις;

Τα τελευταία χρόνια η Γενική Συνέλευση έχει κατ'επανάληψη καταδικάσει την πρακτική των συνοπτικών και αυθαίρετων εκτελέσεων.

Το 1980 η Συνέλευση κάλεσε τις Κυβερνήσεις να σέβονται τα ελάχιστα αποδεκτά επίπεδα που αφορούν την επιβολή της θανατικής ποινής, τη διασφάλιση δίκαιης εκδίκασης και άλλες πρόνοιες που περιέχονται στο Σύμφωνο για Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα σαν ένα μέσο αποφυγής των συνοπτικών και αυθαίρετων εκτελέσεων.

Το 1982, με την παράκληση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο διόρισε ειδικό εισηγητή, για να μελετήσει συνοπτικές και αυθαίρετες εκτελέσεις. Ο εισηγητής εξετάζει πληροφορίες για ισχυρισμούς τέτοιων εκτελέσεων και υποβάλλει εκθέσεις προς την Επιτροπή για τις δραστηριότητές του κάθε χρόνο. Επίσης, κάνει εκκλήσεις σε Κυβερνήσεις σχετικά με πληροφορίες για προγραμματιζόμενες εκτελέσεις, όταν τα ελάχιστα αποδεκτά επίπεδα δε φαίνεται να τυγχάνουν σεβασμού. επίσης έχει πραγματοποιήσει επί τόπου επισκέψεις για διερεύνηση πληροφοριών για αυθαίρετες εκτελέσεις.

Το 1984 το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο ενέκρινε διασφαλίσεις που απέβλεπαν στην εγγύηση της προστασίας των δικαιωμάτων των προσώπων που αντιμετωπίζουν την ποινή του θανάτου. Τις εγγυήσεις εισηγήθηκε η Επιτροπή Αποτροπής και Ελέγχου του Εγκλήματος, μια μόνιμη επιτροπή του Συμβουλίου. Οι εγγυήσεις προβλέπουν ελάχιστα αποδεκτά επίπεδα για δίκαιες εκδικάσεις, το δικαίωμα της έφεσης σε περιπτώσεις θανατικής καταδίκης και το δικαίωμα της αίτησης απονομής χάριτος. Οι εγγυήσεις διαλαμβάνουν την αρχή ότι η θανατική ποινή θα πρέπει να επιβάλλεται μόνο για τα πιο σοβαρά εγκλήματα και θα πρέπει να μην επιβάλλεται σ' αυτούς που είναι κάτω των 18 ετών, όταν διαπράττουν το έγκλημα, στις έγγυες γυναίκες, στις νέες μητέρες ή σε ανισόρροπα πρόσωπα.

Η Γενική Συνέλευση και άλλα σώματα που ασχολούνται με ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζουν να μελετούν αυτό το ζήτημα στενά, με σκοπό την εξάλειψη της πρακτικής των συνοπτικών και αυθαίρετων εκτελέσεων.