|
|
|
|
Χλωρίδα/Πανίδα Αγίου Επικτήτου[Κύρια ιστοσελίδα] [Τοποθεσία] [Ιστορία] [Άνθρωποι] [Φωτογραφίες] [Αγνοούμενοι] [Ταινίες] [Αρχαιότητες] [Πολιτιστική καταστροφή] [Επίσκεψη στην Κύπρο][Ποίηση - Χλόη Προκοπίου][Οικογένειες][Χλωρίδα/Πανίδα]Κείμενο: Κα. Χλόη Προκοπίου - από το βιβλίο "Αγ. Επίκτητος - Η γη μας" "ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ"Το χωριό μας είναι ένα παραδεισένιο κομμάτι γης που ακουμπά στα πόδια του Πενταδάκτυλου και πλένει το πλουμιστό ακροφούστανο στο κύμα του Κυρηνειώτικου γυαλού. Ο απλόχωρος κάμπος του είναι φορτωμένος ελιές που μερικές κρατούν από τον καιρό της Ενετοκρατίας, ενώ οι χαρουπιές σκαρφαλώνουν ως τις πευκόφυτες πλαγιές του βουνού. Τούτη η παιχνιδιάρικη αρμονία από χρώμα και φως δεν είναι πάντα η ίδια. Την κάθε εποχή κι ένας νέος βλαστός, ένας νέος ανθός έρχεται να ομορφήνει την πλούσια χλωρίδα του τόπου. Αξλιζει λοιπόν να πάμε μια βόλτα στο βουνό και τον κάμπο του. Η βόλτα μας θα' ναι μονοήμερη. Η μέρα μας όμως θα 'ναι τόσο μεγάλη που θα καταφέρει να καλύψει και τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Ξεκινούμε, λοιπόν, πρωί-πρωί, ανεβαίνοντας στο βουνό. Οι χιλιάδες δροσοσταλίδες, μικρά διαμαντάκια, ξεψυχούν στις μακρυές βελόνες των πεύκων, ενώ οι άγριες άσπρο-μωβ μαργαρίτες σηκώνουν τα νυσταγμένα κεφαλάκια τους στο πρώτο χαμόγελο της ημέρας. Η δροσερή πρωινιάτικη πνοή του ανέμου μας φέρνει την έντονη μυρωδιά της χαρουπιάς που στέκει δίπλα ανθισμένη και ταυτόχρονα φορτωμένη καρπό. Ένας χαμολιός (χαμαιλέων) περιπλανάται στα ξεφλουδισμένα κλαδιά, αλλάζοντας κάθε τόσο το χρώμα του. Ίσως να λυπάται κι όλας που οι λαίμαργες νυφίτσες τους έχουν ξεφλουδίσει ακόμα και τους γέρικους κορμούς τους. Ο εξάδελφος του ο κουρκουτάς προτιμά να κάμνει τις ακροβασίες του στον κορμό της διπλανής ελιάς. Ενώ προχωρούμε, ένας αζουλόβατος φορτωμένος μελάνι, ζουμερό καρπό και λίγα ασπρορόδινα λουλουδάκια, μας αρπάζει με τα μικρά του αγκάθια και μας σταματά. Ίσως να θέλει να μας συστήσει κάποιες ωραίες γειτονοπούλες του. Τις αροδάφνες ή πικροδάφνες με άσπρα, ροζ, ή κόκκινα λουλούδια, τις αντρουκλιές φορτωμένες με τα σκούρα ροζ, σχεδόν κόκκινα μηλάκια τους, τις λατζιές, τις βελανιδιές με τα πριονωτά, σχεδόν αγκαθένια φύλα τους και με τον καρπό τους τοποθετημένο σ' εκείνη την παράξενη ... δακτυλήθρα. Του κάνουμε αναγκαστικά το χατήρι. Σκύβουμε ακόμα να κόψουμε κανένα κλωνάρι χαχομηλιάς για το τσάι μας για τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες ή το βήχα μας. Τα μικρά μπλέ με λίγο άσπρο λουλουδάκια της θα δέσουν σ' ένα στρογγυλό πράσινο καρπό πολύ εύγευστο. Ύστερα, αυτές οι μπαλίτσες θα γκριζάρουν και θα γίνουν πολύ ελαφριές. Την ίδια ώρα το θρουμπί (θυμάρι) μας γεμίζει με το χαρακτηριστικό άρωμά του που βγαίνει όχι μονάχα από τα μικρούτσικα μπλέ λουλουδάκια του μα κι από τα λεπτά του φυλλαράκια. Δίπλα του, στο ίδιο περίπου μέγεθος ένα μαζί με τα μυτερά του αγκαθάκια μας χαμογελά περήφανα, γιατί κατάφερε να δέσει τον ανθό του σε μικρούτσικα τσαμπιά από πρασινορόδινες μπαλίτσες. Ίσως ακόμα η επιτυχία του να οφείλεται στο γεγονός πως το ίδιο, όπως και τ' αδέρφι του το θρουμπί, δε χρησιμοποιούνται πια στην κατασκευή της σαρκάς, είδος σκούπας, για το σάρισμα της αυλής ή της μάντρας. Πολύ κοντά στο μαζί, μια λουβιθκιά με άσπρα λουλουδάκια κοιτάζει αφ' ...υψηλού την ξαδέρφη της με τα ροζ λουλουδάκια, γιατί μονάχα τα δικά της έχουν άρωμα. Κάπως πιο ταπεινά το "γλειφόνι" και η "μητέρα", το πρώτο με στρογγυλά φυλλαράκια, κι η δεύτερη μικρά στενόμακρα, μας ανταποδίδουν την απρόσεχτη πατημασιά μας μ' ένα έντονα όμορφο άρωμα. Ταπεινά λέμε, γιατί ποτέ τους δεν το πήραν απάνω τους που τούτα μαζί με την μυρσίνη, τη δάφνη, και το λασμαρί ήταν τ' αρωματικά φυτά που οι παλιοί τα χρησιμοποιούσαν για ν' αρωματίζουν το νερό για το μπάνιο τους και ειδικά στο πατροπαράδοτο λούσιμο της νύφης. Ο Πενταδάχτυλος είναι ξακουστός για τα κυκλάμινα του. Όμως τούτο το ασπρορόδινο λουλούδι η καντήλα ή το λαούδι όπως το λέγαμε και που τα σε σχήμα καρδιάς σαρκώδη φύλλα του φτιάχνουν πολύ εύγευστα κουπέπια, δεν είναι το μοναδικό. Ένα είδος ροζ σκυλάκι τολμά να φυτρώσει και ν' ανθίσει ανάμεσα στα βράχια. Εδώ μπορεί να είναι και η φωλιά της πονηρής αλεπούς που κάποτε έκανε τακτικές επισκέψεις στα κοτέτσια του χωριού. Μπορεί ακόμα κάπου εδώ κοντά σε άλλη φωλιά μια λαουθκιά να καρδιοχτυπά για τα μικρά της λαγουδάκια. Προτού κατεβούμε χαμηλά συναντούμε ακόμα μια άλλη οικογένεια μαζουλιάς, αγκαθωτός θάμνος, την κόκκινη την άσπρη και την πράσινη. Βασίλισσα τους η άσπρη σπαλαθκιά με λουλούδια με βαρύ κίτρινο χρώμα και ωραίο άρωμα. Κατηφορίζοντας, κι ενώ παρατηρούμε ένα γύπα να κάμνει ανιχνευτική βουτιά στην πλαγιά, περνούμε δίπλα από τις άγριες μερσινιές με μαύρα και άσπρα μερσινόκοκκα, τις σχοινιές και τις τριμιθιές. Τούτα τα συναντούμε και στα πεδινά όπως και τον κόνιζο με τα στενόμακρα κολλώδη φύλλα του που οι παλιοί χρησιμοποιούσαν ως επίθεμα στις πληγές όπως και το μερσίνι που αποξηραμένο αντικαθιστούσε την παιδική πούδρα. Στη ρίζα αυτών των θάμνων βλασταίνει ο σπλήγκαρτος πάγκαλος, ή έχει το λημέρι του ο μεγάλος καράολος (σαλίγκαρος). Εδώ βλασταίνει κι ένα είδος ραδικιού σε δυό ποικιλίες. Το ένα έχει κίτρινο θυσανωτό λουλούδι πάνω σ' ένα σχεδόν καφετί μίσχο και του άλλου τα λουλούδια είναι μαργαρίτες με την εξωτερική επιφάνεια να σχηματίζουν ένα κίτρινο κουμπάκι. Λίγω πιο κάτω, βλέπουμε ένα είδος κενταυρίων σε ανοικτό λιλά χρώμα, το μπλέ με άσπρο, ή το κάτασπρο αθάνατο, όπως και τα χρυσά δάκρυα της Παναγίας. Δίπλα τους μια αγριοβιολέτα ή άγρια ίριδα κι' ένα άγριο δελφίνι. Εκεί που η κατωφέρεια γίνεται σχεδόν επίπεδη βλαστάνουν άγριες λουβανούδες, άσπρες, κίτρινες, κόκκινες, πορτοκαλιές ή πολύχρωμες, ανεμώνες, αστεράκια κι' ασπροκίτρινες μαργαρίτες. Εμείς δε θα μαζέψουμε από τούτα τ' αγριολούλουδα γιατί θα τα βρούμε σε χίλια χρώματα και είδη και κάτω στον κάμπο με το άγριο τριφύλλι, την παπαρούνα, το μπλέ και ροζ μημελησμόνι, το διπλό ή μονό ματσικόριδο που φυτρώνει κοντά στους όχτους όπως κι' ένα είδος μαργαρίτας σε βαθύ κίτρινο χρώμα και γυαλιστερό φύλλωμα και χιλιάδες μελισσούλες. Θα ψάξουμε όμως κάτω από τις λουβιθκιές για κείνο το σε σχήμα λουλουδιού μύκητα, τα βυζιά της κάττας που εσσωτερικά κλείνει ένα δροσερό καρπό. Αν είμαστε ακόμα τυχεροί, θα γευτούμε και καμιά πουρούλα, μικρό άσπρο μανιταράκι χωρίς ρίζα απλώς μια άσπρη μπαλίτσα. Τα κόκκινα μανιτάρια βλασταίνουν ψηλά μέσα από τις σάπιες βελόνες των πεύκων. Οι μικρές αλιζάβρες, σαύρες που γλιστρούν βιαστικά ανάμεσα στα πόδια μας δεν είναι μόνο αθώες, ακίνδυνες, μα και χαριτωμένες. Εδώ τελειώνει η μισή μέρα της περιδιάβασής μας. Πίσω πάλι στο χωριό για ένα σύντομο μεσημεριανό και λίγη ξεκούραση. Μπαίνοντας στην περίφρακτη αυλή, βλέπουμε ένα γιασεμί να ρίχνει λευκά... χαμόγελα στη γειτόνισσα του τη μουσιέττα με τα χλωμά μα με τόσο έντονη μυρωδιά τριανταφυλλάκια της. Η μυρωδάτη τριανταφυλιά κουβεντιάζει με το διπλανό της "ετρανέ" περήφανη που τα λουλούδια της δίνουν το απόσταγμα με τόσες χρήσεις. Ένα λασμαρί κι ένα κιούλι χαμογελούν με συγκατάβαση, γιατί τούτους τ' ανθάκια δεν είναι μόνο διακοσμητικά μα και τα κλωναράκια τους μπαίνουν του πρώτου σε φαγητά και σε γλυκά του δεύτερου, ενώ μια μαντζουράνα ευχαρίστως δίνει τα δικά της κλωνιά που αποξηραμένα μπαίνουν στα ερμάρια ενάντια στο σκώρο. Πίσω από ένα μυριστό πακιστανό, το παλιό αλακάτι σαπίζει από καημό. Δεν μπορεί να ξεχάσει τις παλιές καλές μέρες που τυλίγοντας και ξετυλίγοντας το κορμί του το κακρύ σχοινί με τον κάδο στην άκρη έβγαζε νερό από το λάκκο για να ποτίσει ανθρώπους και ζωντανά. Θυμάται ακόμη την αγωνία κάθε φορά που το σχοινί φθαρμένο από τον χρόνο, δεν μπορούσε να κρατήσει τον κάδο με το νερό κι' όλα πήγαιναν στον πάτο του λάκκου. Ευτυχώς υπήρχε εκείνο το καλό "αρπάι" που με τους αγκιλωτούς του γάντζους τραβούσε τον κάδο ξανά στην επιφάνεια. Και πώς να ξεχάσει αυτές τις γαρυφαλιές που, φυτεμένες και σε κατσαρολικά ακόμα, στόλιζαν ολόγυρα το περβάζι της μικρής δοξαμένης. Ήταν ακόμα οι ρέντες, πιπεριές, ντομάτες, αγγουριές, μελιντζάνες, κολοκυθιές, κι εκείνη η ελίφη που σκαρφάλωνε στη διπλανή ροδιά κι έβγαζε ωραία κίτρινα λουλούδια και μακριές ελίφες στο μπάνιο. Από τούτη την αυλή δε λείπει ούτε η σκουρουπαθκιά με τα χρυσά της λουλουδάκια, ούτε η αμυγδαλιά, η ζαμπουκιά και γύρω γύρω στο φράκτη οι άσπρες ή μαύρες αγκινάρες. Η απογευματινή μας βόλτα είναι κάτω στον κάμπο. Εδώ βλέπουμε εκτός από τις ελιές και τις χαρουπιές, να φυτρώνουν από μόνες τους μοσφιλιές, άγριες αχλαδιές ακόμα και ο σπόνταμος. Αραιά βλέπουμε και μερικές αθασιές, έξω από κείνες που είναι φυτεμένες στους όχτους ή τ' αθασαρκά και κανένα μοναχικό κυπαρίσσι - Τα κυπαρισσόμηλα του χρησιμοποιούσαμε παιδιά όταν παίζαμε πεντάπτερο. Στα πόδια μας πλέκεται τώρα ο ψιλλίτης, πόα ιδανική για να πλέξει επάνω του ο μεταξοσκώληκας το κουκούλι του, και μια αναθρίκα για την κατασκευή σκαμνιών, ή λίγος μάραθος για τις μαύρες αλατισμένες ελιές μας. Περνώντας μέσα από φτανά ή χέρσα χωράφια, βλέπουμε τη λαψάνα που ακόμα κρατά πεισματικά στην κορφή της τα λεπτά κίτρινα λουλουδάκια της, τη διπλή ή μόνη νουνούτσα, ασφόδελος, και σκόρπιες εδώ κι εκεί αρκετές καππαρκές, ανεμώνες και λαζάρους. Την προσοχή μας θα τραβήξουν κάποια άλλα φυλλαράκια που μοιάζουν μ' εκείνα της ανεμώνης. Αν σκάψουμε προσεχτικά, θα βρούμε ένα είδος κόνδυλου σε ακανόνιστα σχήματα, τις μιρμιλλίνες. Άμα αφαιρεθεί το εξωτερικό καφέ φλούδι θα φανεί το μυρωδάτο φρούτο. Κι ενώ απολαμβάνουμε την μιρμιλλίνα μας, ένας παράξενος βόμβος μας κάνει να προσέξουμε κρεμασμένο σ' ένα κλαδί ένα παράξενο χρυσο-καφέ τσαμπί. Είναι ένα νέο πουλλί μέλισσες. Μια νέα βασίλισσα που ακολουθούμενη από τις εργάτριες της, βγήκε από το τριβέρτι, είδος χωματένιας κυψέλης σε κυλινδρικό σχήμα, τρία περίπου πόδια μάκρος, και με άνοιγμα στη μια μεριά για να μπαινοβγαίνουν οι μέλισσες κουβαλώντας την πολύτιμη γύρη για τη γλυκειά τους ...βιομηχανία. Αν είχαμε μαζί μας ένα καλάθι ή ένα ζεμπύλι θα μπορούσαμε, κόβοντας προσεχτικά το κλαδί, να μεταφέρουμε τούτο το νέο πουλλί για ένα νέο μελίσσι. Κάνουμε να προχωρήσουμε. Ένα γαϊδουράκι, αφήνοντας το κεφαλάγκαθο, ή γαϊδουράγκαθο που μασουλούσε, μας υποδέχεται μ' ένα φάλτσο γκάρισμα. Φαίνεται πως τούτο το αγκάθι που τελειώνει σ' ένα είδος μικρής αγκινάρας είναι τόσο πολύ αγαπητό στα συμπαθητικά τετράποδα που αποφάσισαν και του έχουν δώσει το όνομά τους. Κι ενώ βλέπουμε στο διπλανό όχτο τους αλάδες να στέκονται λυπημένοι που δεν τους προλάβαμε ανθισμένους, ακούμε τον τσάμπουνο με τα πλατιά σχεδόν σαρκώδη ασπροπράσινα φύλλα να λέει στο χριστάγκαθο και τη γαλατούνα: "Μη στεναχωριέστε που αυτός ο ξιπασμένος δεν μας καταδέχεται. Εμάς μας... τρώνε οι άνθρωποι!" Το ξινούδι από δίπλα με τα κίτρινα λουλουδάκια μπαίνει στην κουβέντα χαρούμενο. "Εμένα ευτυχώς με τρώνε ωμό. Μόνο τα καημένα μου τα φυλλαράκια τα ρίχνουν στις κότες." Υπάρχουν, φυσικά και κάτι λαίμαργα παιδάκια που σκάφτουν κάτω από το χώμα για κείνα τα μικρά μου, ζουμερά ... κρεμμυδάκια!" Και η αβρόσιυλλα, υψώνοντας στον ήλιο τα μακρυά σκούρα φύλλα της μονολογεί: "Ευτυχώς εμένα κανένας δεν τολμά να με πειράξει." Ας κάνουμε τώρα μια βόλτα στα περιβόλια μας με τις συκιές, τις καρυδιές, τις μεσπιλιές, τις πουρνελιές, τις αχλαδιές, τις μπανανιές, και τα λεμονόδεντρα κι ανάμεσα τους τις ρέντες, τα μποστάνια, προφυλαγμένα από τους ανέμους με ανεμοθραύστες από καλάμια, ροδιές και άσπρη συκαμνιά, μουριά που τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στην εκτροφή του μεταξοσκώληκα. Η άλλη μουριά με τα σκληρά γυαλιστερά φύλλα δεν είναι πολύ διαδεδομένη. Κι όμως οι βαβάτσινοι, τα μούρα της, οι σιάμπτουτου είναι πολύ εύγευστοι. Παλιά φυτεύαμε στα περιβόλια, κολοκάσι, γέλερμασι, χλυκοπατάτα. Και στους κάμπους, εκεί που τα δέντρα ήταν αραιά, σιτάρι, κριθάρι σιφουνάρι, βίκο, κουκιά, λουβάνα, φακή, φαβέτα, σιταροπούλα, σισάμι, φυστίκια, καπνά, βαμβάκι, ρεβίθι. Όμως ο ήλιος γέρνει προς την δύση. Βιάζεται να πάει στο σπιτάκι του να πεί στη μάνα του για όσα ωραία είδε στο ολοήμερο ταξίδι του κι ύστερα να ξεκουραστεί. Ο ζευγολάτης το πουλί έπαψε να τρέχει το γεωργό στο κατόπι. Οι πέρδικες έπαψαν να κακαρίζουν, ενώ οι μελισσοφάοι, οι στρούθοι, τα τριγόνια, οι κοράζινοι και οι κατσικορώνες πετούν βιαστικά στις φωλιές τους όπως τα σκαθάρια και οι μικρές παπαδίτσες. Οι γεωργοί μαζί με τα ζωντανά τους έχουν ήδη πάρει το δρόμο της επιστροφής. Οι βοσκοί έχοντας πλάι τον πιστό τους σύντροφο, τον σκύλο τους, επιστρέφουν κι αυτοί με τα πρόβατα και τις κατσίκες τους. Ώρα να γυρίσουμε κι εμείς. Πάνω σε μια ελιά μια περίεργη κουκουβάγια μας παρακολουθά με τα γουρλωτά της μάτια ενώ μια νυχτερίδα κρεμασμένη από κάποιο κλαδί παρακολουθεί εκείνο το σκαντζοχοιράκι που φοβισμένο κρύφτηκε, μικρή μπαλίτσα μέσα στ' αγκάθια του. Να και ο κωλολάμπης, πηγολαμπίδα που κυλώντας αργά μοιάζει με μικρούτσικο αστεράκι που έπεσε από τον ουρανό. Περπατώντας έτσι αργά, χορτασμένοι από ομορφιά, νύχτωσε για καλά. Προτού μπούμε στο σπίτι που μας φιλοξενεί, όπως κι εκείνη η χελιδονοφωλιά στα βολίτζια της στέγης του, πιάνουμε στον αέρα την μυρωδιά από τα καλά που μας περιμένουν στο νυχτερινό τραπέζι. Πεζούνια στα κάρβουνα και κουνέλι στο μικρό φουρνί της αυλής. Ακόμα ένα τεράτσι λουκάνικο ή παστό. Στη χωριάτικη σαλάτα από ντομάτα, πιπεριά, μελιτζάνα, αγγουράκι, καππάρι και φρέσκο μυρωδάτο λάδι η οικοδέσποινα θα προσθέσει φρέσκο κρεμμυδάκι, δυόσμο, ποταμογείτονα και καρτάμιλλα που φέραμε από κάποιο σκιερό μέρος της ακροποταμιάς με τις λεύκες και τον καλαμιώνα. Από εκεί δίπλα, από μια κολύμπα, λιμνούλα, φέραμε και τις μαύρες καρκαλίνες σε σχήμα στενόμακρου κοχλία. Τις πεταλίδες, τον καράολο της θάλασσας τα διάφορα άδεια όστρακα όπως και τ αγριοπέπονα που μαζέψαμε από δίπλα στο γυαλό. Σε μια από τούτες τις λιμνούλες γίναμε άθελα μας μάρτυρες σε μια μονομαχία ανάμεσα σ' ένα θερκό, μαύρο φίδι, και μια κουφή, έχιδνα. Νικητής το θερκό. Όμως σίγουρα πλήρωσε με τη ζωή του αυτό το τόσο πλούσιο μα δύσπεπτο γεύμα του. Τούτο σκεφτόταν και ο γέρο κάβουρας που εκείνη την ώρα παρακολουθούσε τη σκηνή κουβεντιάζοντας χαμηλόφωνα με μια χελωνίτσα ενώ το πράσινο βατραχάκι ανεβοκατέβαινε στη ράχη της χελώνας και χειροκροτούσε. Ώρα όμως να καθήσουμε στο τραπέζι. Ο χρόνος περνά κι εμείς πρέπει να σηκωθούμε νωρίς με το λάλημα του πετεινού και να ετοιμαστούμε για το ταξίδι της επιστροφής. Ο τσιρίπιλλος, γρύλος, άρχισε ήδη το τραγούδι του ενώ ο ξανθοκόκκινος, σχεδόν διάφανος μισιαρός συνεχίζει τη νυχτερινή περιπολία του στους τοίχους και τα ταβάνια. Με την ευχή να μη μας θυμηθεί κανένας κατσινιόρος, σκορπιός, κάνουμε το σταυρό μας και πάμε για ύπνο. Κι' αύριο... Αύριο ακόμα ένα βαρύ ξημέρωμα στο σπίτι της προσφυγιάς. Αύριο πάλι "Το σώμα εδώ και η ψυχή εκεί" |
Για
προβλήματα, ή
ερωτήσεις
σχετικά με αυτή
την ιστοσελίδα
επικοινωνήστε
με τον Θανάση
Α. Νεοφύτου, ή
με τον Μανώλη
Χατζημανώλη
|